ĐI TÂY THỜI CỘNG SẢN

Năm 1980 chính phủ Pháp viện trợ cho VNCS phân xưởng sản xuất Bột Giấy trực thuộc Nhà Máy Giấy Tân Mai, qua một công ty Pháp thực hiện hợp đồng do GĐ François Paulac điều hành.

Ông F.Paulac, một bô lão Pháp gốc Ba Lan rành tiếng Pháp lẫn tiếng Anh, tuy đã ngoài lục tuần nhưng đầu óc tinh anh lanh lợi lắm vì ông là hậu duệ di dân Do Thái sau Đệ Nhị thế chiến.

Ông lão từng tự sự cuộc đời của ông từ thuở hàn vi như sau,
Tôi sang Pháp năm mười sáu tuổi với hai bàn tay trắng, vào hãng Giấy làm công nhân đứng máy, sau lên chức thợ máy, lương thợ thuở đó đủ mua gạo.

Sau một thời gian quan sát tôi bỏ nghề thợ, chạy đôn chạy đáo mượn tiền ngân hàng mua lại một xưởng sản xuất giấy tái chế bị phá sản, tân trang máy móc…tìm mối bán giấy thành phẩm.

Gần mười năm trong nghề Giấy, tôi nghĩ phải làm thương mại trong ngành này mới khá được, nếu cứ ôm chuyên môn có rủi ro phá sản như người chủ cũ.

Tôi bán hãng Giấy với số tiền lời đủ để nuôi gia đình trong hai năm sắp tới nếu suốt thời gian đó tôi chưa tìm được việc mới.

Lúc đó Châu Á đang trên đà phát triển, tôi qua Singapour tìm thị trường và làm cố vấn cho một nhà máy Giấy đồng thời phụ trách mua phụ tùng máy móc của Pháp cho họ.

Tiếng lành đi xa, có gã tài phiệt Ấn Độ nhờ tôi cố vấn xây nhà máy Giấy với thiết bị phụ tùng và quy trình sản xuất của Pháp, từ đó tôi có biệt danh « Ông Tây Giấy " vùng Đông Nam Á.

Trước 1975 tôi từng cộng tác với COGIDO, Nhà Máy Giấy Đồng Nai, nên khi chính phủ Pháp có dự án viện trợ CSVN phân xưởng sản xuất Bột Giấy, tôi nộp đơn dự thầu và trúng ngay đợt đầu.

Thực ra con gái tôi là nhà báo nên thông tin về đầu tư ngành Giấy của Pháp tôi biết trước khi chính phủ ra thông tri chính thức, tôi có thời gian chuẩn bị một hồ sơ « thật bê tông ", thắng các đối thủ ngọt sớt.

Nghe lai lịch của lão, tôi lạy ông thần này luôn, tuy nhiên ông thích dân Mỹ Ngụy vì từng làm việc ở Biên Hòa đầu thập niên bẩy mươi, khi tiếp xúc với cán cộng ông nhận ra trình độ kém cỏi của vixi (việt cộng) hơn dân VNCH nhiều.

Trước 75 VINATEXCO (Dệt Thắng Lợi) hay COGIDO, COGIVINA (Giấy Đồng Nai, GiấyTân Mai) đều do kỹ sư VNCH được đào tạo bên Pháp làm giám đốc kỹ thuật hoặc giữ chức vụ then chốt.

Sau 1975 cái bằng "Đảng viên " làm tất tần tật từ giám xúi cho đến giám hộ, giám đốc… thật đáng sợ, nhất là họ dám làm mà không dám chịu, giỏi đổ tội cho "thế lực thù địch ".

Suốt thời gian Pháp thực hiện công trình Tân Mai, xếp cán có gợi ý với GĐ Tây nên tặng, biếu cán bộ Ban Kiến Thiết một chuyến du lịch bên Pháp để biết "Paris có gì lạ Không em ", nói theo thơ Nguyên Sa.

Ai chứ Gíam Đốc đa chủng tộc Do Thái, Ba Lan, Pháp này thì …hứa lèo là  nghề của chàng, trong lúc trà dư tửu hậu GĐ hứa hẹn búa xua.

Tỉnh rượu, một khi qua cơn mê, lời hứa bảnh toảng kia được chuyển đến nhạc sĩ Đoàn Chuẩn đành "Gửi gió cho mây ngàn bay" mất tiêu luôn.

Mỗi lần xếp Vi Xi vòi vĩnh chuyến viễn du bên trời Tây tôi nhục lắm, dù sao tôi cũng là người VN, dịch muốn líu lưởi khi xếp lên tiếng than phiền ông Tây chưa hồi đáp yêu cầu chính đáng của phe ta.

Chế độ CS kiên cường, kiên trì đi ăn mày như rứa mà cán cứ tỉnh queo mới ác.

Tuy xấu hổ tôi vẫn phải chuyển lời của xếp cán đến ông Tây, dù hạn chế chữ nghĩa cho đỡ quê lây kiểu ăn mày vô tư của vixi.

Ông Tây Giấy lanh như cáo, có lạ gì đám cộng sản nghèo đói đi đâu cũng tranh thủ từ bữa ăn ở khách sạn Sàigòn cho đến những chuyến du lịch Vũng Tàu, Đà Lạt ăn chơi ở khách sạn bành dành cho khách ngoại quốc.

Lần cuối cùng, xếp cán ra tối hậu thư về chuyến Tây du như ri :

- Ông từng hứa với chúng tôi chuyến du lịch này lâu rồi, năm sau (1989) kỷ niệm hai trăm năm Cách Mạng Pháp, nếu ông không thực hiện lời hứa cũ thì sau này dù có mời chúng tôi cũng sẽ từ chối.

Thấy nét mặt khẩn trương của xếp cán, sau khi nghe tôi dịch sang tiếng Pháp, ông Tây giấy đâm hoảng, lại hứa với hẹn:

- Tôi ghi nhận yêu cầu của ông và sẽ trả lời sau.

Tôi cười thầm, chuyến này ông kẹ F.P chết chắc, dân Ta có câu "Nhất quá tam ". Tây có câu gần giống "Jamais deux sans trois ", may mà cán không biết tiếng Pháp chứ bô lão này hứa lèo hứa cụi quá tam từ lâu rồi.

Chuyện đi Tây của xếp tôi quên mất tiêu vì sau đó tôi nghỉ sáu tháng sinh con.

Cô thông ngôn mới ở Sàigòn lên Tân Mai làm việc thay tôi vì dây chuyền sản xuất Bột Giấy bước vào giai đoạn chuẩn bị chạy thử (rodage).

Sau khi rời bệnh viện Từ Dũ về nhà (không phải xuất viện, chữ tối nghĩa của vixi tối ôm, chữ Viện có nhiều nghĩa như Thư Viện, Nhạc Viện…, làm sao biết cái Viện nào là Bệnh, đồng nghiệp đến thăm tặng quà thằng út của tôi.

Lương tốt nghiệp KS Công chánh ĐH Phú Thọ Saigòn, sau ông xã tôi nghiệp ba năm,  hắn là đồng minh VNCH của tôi tại Nhà Máy Giấy.

Hôm đến nhà thăm tôi hắn than :
- Loan, cô thông ngôn mới thay thế chị khó chịu lắm, chê cán cộng ngu dốt nói tiếng Việt kỳ cục làm cô khó dịch, may là cô ấy chỉ than với Tây và em thôi, Cán cộng mà nghe được không biết cô ta sẽ ra sao, Loan nhờ em nhắn, sẽ đến thăm chị và cu tí khi nào rảnh vì lúc này công trình đang trong mùa thi đua.

Tôi giải thích với Lương:

- Loan không khó tính đâu, em còn lạ gì chữ nghĩa của VC tối nghĩa lắm phải nắm ý mới dịch nổi, chị kỵ nhất là tĩnh từ "Tốt ", cán cuốc bạ đâu nói đó vô tội vạ làm cho tiếng Việt bị thui chột.

Lương trố mắt, hỏi tôi:

- Sao hồi nào giờ em có nghe chị than thở chi đâu?

Tôi cười buồn:

- Có than cũng thừa, chủ nghĩa CS giống nhau ở chỗ tự nhận, tự hào là ưu việt, mà lại nấu cơm bằng trấu, dùng đèn dầu, đi xe đạp …, nghèo và ngu như rứa  lại tự hào ảo, chán mớ đời.

Hôm đó Lương mới thấu nỗi lòng của tôi, tội nghiệp Loan, tuy chưa biết mặt cô em nhưng tôi hiểu, tiếng Việt của dân VNCH và XHCN khác nhau khiếp lắm.

Như câu, cái nồi ngồi trên cái cốc của họ mới nghe là thất kinh hồn vía, cứ ngỡ họ nói tiếng lạ, hóa ra cũng là tiếng Việt nhưng phải suy diễn một chút mới hiểu là cái phin cà phê đặt trên cái tách.

May mà tôi chưa có dịp dịch câu này cho Tây nghe, vì cái nồi  là vật vô tri làm răng leo lên ngồi trên cái cốc, vậy mà họ vẫn nói được mới u tối mịt mù.

Đầu óc cán cuốc đặc quánh bã đậu là chỗ ni, mà từ ngữ bã đậu này diễn dịch qua tiếng Tây cũng le lưởi luôn, phải dùng một câu thênh thang để giải thích chứ làm gì có chữ tương đương trong tiếng Pháp.

Tôi đang nghỉ nuôi con đến sáu tháng, lãnh lương đầy đủ và tiền thưởng vì vượt chỉ tiêu "khoan đẻ " của đảng, nghĩa là đứa con thứ hai cách đứa đầu năm năm, thằng cu của tôi nhỏ hơn anh nó đến tám tuổi, vô tình tôi thuộc loại chấp hành tốt chính sách của đảng.

Đúng là oan Thị Mầu, mấy năm nay bố thằng út của chị phụ trách xây cất trên Phố Núi có "Em Pleiku môi đỏ má hồng " nâng khăn sửa túi, tôi làm răng dám mang bầu, chẳng qua năm Thìn không sinh con phí đời nên tôi làm liều đó thôi.

Một hôm Loan đến thăm tôi, sau khi than thở công việc ở công trường vất vả không làm cô nản bằng những vụ bê bối như bù lon ốc vít … của dàn Máy Dăm Gỗ bị đánh cắp khiến tiến trình lắp ráp máy bị trì trệ, nhưng cán cuốc lại được dịp ra vào Chợ Lớn mua lại đồ bị mất, cơ hội cải thiện kinh tế tuyệt chiêu.

Tôi không lạ gì mấy vụ mất cắp phụ tùng linh tinh như rứa từng xảy khi tôi chưa nghỉ sinh con.

Nhờ những thứ lỉnh kỉnh bù lon ốc vít… dễ sản xuất tại Chợ Lớn cán mới tranh thủ kiếm chác chút đỉnh qua phi vụ đặt hàng với tiền tươi bôi trơn mang về cho vợ con, cách mua bán vặt vãnh thường xảy ra dưới chế độ CS khác xa cung cách các nước Tư Bản.

Bên cạnh vụ lem nhem đó có tin vui cho cán bộ, ông Tây Giấy trên Tân Mai đồng ý mời cán cộng đi Pháp như đã hứa, năm vé máy bay đã mua của hãng Air France mời cán bộ Sàigòn và Hà Nội đi cho biết, Xứ Tư Bản giẫy chết ra sao.

Đúng là Có tin vui giữa giờ tuyệt vọng, tự dưng ông kẹ Polac chịu chơi mới lạ, đây rồi cái lạ lẫm của ông kẹ là chỉ mời đúng năm ngưòi, con số lẻ làm mếch lòng, mất tình đoàn kết nội bộ đảng viên đấy.

Bộ ngoại thương Hà Nội, Giấy Tân Mai Biên Hòa phe nào cũng muốn lấy ba suất (ba vé), dạo đó chuyện xuất ngoại hi hữu như chuyện 1001 đêm, đâu phải ai muốn đi cũng được, phải có vai vế thế thần, nếu có cơ hội là chộp ngay để cải thiện kinh tế.

Xin nói thêm, VC dốt đặc dùng sai bét từ Kinh Tế (Économie) là chính sách quản lý sản xuất, phân phối và tiêu thụ của một quốc gia.

Vixi gọi bà bán bắp luộc, hàng phở, salon bán xe… đều làm kinh tế, nghe mà thất kinh hồn vía.

Ông Tây đa chủng tộc này đúng là chơi không đẹp, đâm sau lưng cán cộng, năm cái vé máy bay như năm quả lựu đạn liệng vào sào huyệt địch, ai biểu ép lão làm gì cho lão phát rồ tung chưởng cho bỏ ghét.

Hà Nội đòi ba vé vì là cơ quan đầu ngành đứng ra ký hợp đồng với Pháp, Tân Mai nhảy tưng tưng la làng, chúng tôi "nao động " mấy năm nay với đối tác nên phải lấy ba suất.

Nam Bắc tranh chấp đến tối mặt khiến cán cuốc quên biến là chuyến Tây du này còn có chương trình làm việc hẳn hoi với đối tác vì ông Tây Giấy có chương trình làm việc với phái đoàn VN.

Ông đã lên lịch đến vài hãng sản xuất phụ tùng lắp ráp Máy Công Nghiệp Giấy lắp đặt tại Tân Mai và các buổi họp tại văn phòng Hãng ông Tây ở quận 5 Paris có biên bản hẳn hoi, phái đoàn VN sẽ tự do dạo phố vui chơi vào hai ngày cuối tuần thôi.

Đến lúc này thì Sàigòn và Hà Nội vỡ lẽ, năm ông bà cán cộng dành vé đi Paris không ai nói rành tiếng Pháp làm răng có biên bản nộp làm việc tại Pháp.

Bốn cán ôm đầu máu gầm gừ nhau, tôi là kẻ thứ năm ngoài vòng chiến không có chỉ tiêu xuất ngoại nhưng lại là nhân vật không thể thiếu nếu mấy cán muốn đi Tây để mua bán kiếm chác chút đỉnh.

Ngày cán cộng ở Sàigòn đưa quyết định của Bộ cử tôi đi với phái đoàn tôi mới biết bốn cán kia đã làm xong hộ chiếu (chiếu khán, Passeport) và được Tòa Đại Sứ Pháp ở Sàigòn cấp giấy nhập cảnh.

Tôi phải làm hồ sơ từ A tới Z, may mà tôi có giấy giới thiệu của cơ quan chủ quản ở Sàigòn nên xin chiếu khán chỉ mất vài ngày, nhờ ông Tây Giấy bỏ nhỏ trước nên Pháp cấp ngay giấy nhập cảnh vì ngày đi đã cận kề.

Vừa xong giấy tờ, cơ quan chủ quản kêu tôi qua hãng Air France lấy vé cho đoàn đồng thời để tên tôi thay hành khách thứ năm ngoài Hà Nội.

Chuyện đi Tây (xuất ngoại) đối với cán cộng phiêu lưu như đi vượt biên, đôi khi đã ngồi trên phi cơ nhưng vào giờ chót có thể có đồng chí lạ đến lấy chỗ của mình, máy bay chưa cất cánh chưa có gì chắc chắn cả.

Chú VN làm cho Air France trước năm 75 nghe tôi yêu cầu điền tên tôi thay hành khách thứ năm, chú cằn nhằn :

- Mấy ông Hà Nội này lộn xộn quá, vừa đổi tên lần trước rồi bây giờ lại đổi nữa.

Tôi giật mình, phân trần:

- Cháu là nhân vật xuất hiện vào giờ chót nên có hay biết chi đâu, thôi chú đổi tên giúp cháu đi.

Nghe tôi nói như vậy, chú thông cảm và giải thích:

- May là tôi chưa ghi tên ai vào vé nên còn đổi kịp, mà cô có chắc là lần này là lần cuối không ?

Tôi gật đầu:

- Còn vài ngày nữa là lên đường, có muốn đổi cũng không kịp.

Trong năm khách được mời ngoài tôi là nữ còn có chị Thu, cán bộ Bộ Ngoại Thương, chồng chị là thượng tá bộ đội, cái chức thượng nghe oai nhưng kèm theo chữ bộ đội trở nên cực kỳ cục mịch.

Thời VNCH, đại úy, đại tá, hay đại tướng Hải Lục Không Quân đâu ra đấy chứ không quê mùa như thượng tá vừa đi Bộ và Đội cái chi trên đầu chỉ có họ biết chứ dân Miền Nam hiểu sao nổi.

Ba ông cán bộ còn lại là kỹ sư Tân Mai, xếp bự Tổng Công Ty Giấy Miền Nam VN và cán Hà Nội bà con xa gần chi đó bên Ngoại Thương.

Theo thông báo trước khi lên đường mỗi người được đổi 100 đô la với chính thức rẻ rề so với giá chợ đen, 500 $ do trưởng đoàn đổi chung cho năm mạng và xếp tiếp tục giữ cho mọi người.

Ngày ra phi trường Tân Sơn Nhất chả nghe xếp đá động đến 100 đô kia, tôi không màng vì chuyến đi này quả là niềm vui lớn của tôi, nói theo một tựa phim của vixi là Mơ không thấy nổi.

Sau khi tôi trình sổ thông hành và vé máy bay tại quầy tiếp tân của phi trường TSN xong, chúng tôi ngồi ghế trước cổng vào khu các ly trước khi lên máy bay.

Chị cán bộ Thu đứng trước tôi kéo vali đến cổng kiểm soát quan thuế (hải quan dùng cho tàu chở hàng cập cảng VN) và trình chiếu khán.

Giọng anh cán khô khốc như lấy cung phạm nhân:

- Chị mang theo thứ gì khai báo đi?

Chị thu móc từ túi quần Jean xèo một xấp đô la, hạ giọng :

- Anh thương bọn em, cả đời em đi Tây có một lần…

Chị chưa dứt lời, cán kia thông cảm cho đồng chí nên hỏi lấy lệ:

- Chị mang theo bao nhiêu đô?

Chị Thu líu ríu thỏ thẻ:

- Vài trăm thôi anh ạ.

Cán khoát tay cho chị đi qua, tôi vừa chứng kiến một màn chui chọt của dân cách mệnh, rứa mới đúng điệu đi Tây để "làm kinh tế ".

Tôi dự đoán dân Mỹ Ngụy chuyến này chắc sẽ bị hành tả tơi, nhưng tôi không ngại vì vốn liếng 100 đô của tôi nằm trong túi xếp bự có gì mà lo.

Trước cổng quan thuế, giọng anh cán vẫn khô khan:

- Chị mang thứ gì khai thật đi?

Tôi cười mỉm :

- Vài khúc vải thêu tặng bạn may áo dài, tôi mở vali cho anh xét nhé.

Cán lắc đầu, hỏi tiếp:

- Chị mang bao nhiêu đô na (dollar)?

Tôi không nhịn được cười, vui vẻ trả lời:

- Một trăm đô, nhưng đồng chí trưởng đoàn giữ hộ tôi rồi, đến phiên ông ấy anh kiểm tra lại nhé.

Cán chán dân Mỹ Ngụy tôi đây chả mang theo đồng to đồng bé nào để hắn kiếm chác, lại còn bảo khám xét cán bự mới độc, hắn khoát tay cho tôi qua trạm thuế.

Chị Thu kéo tôi ra băng ghế ngồi trong phòng cách ly chờ xe ca đưa ra phi đạo leo lên máy bay, cuối thập niên tám mươi thế kỷ trước làm gì có thang cuốn đưa hành khách vào tận phi cơ như bây giờ.

Ngồi chưa nóng đít, loa phóng thanh réo tên chị Thu ra ngoài quầy vé giải quyết vấn đề, mặt chị tái mét, chị nhờ tôi trông chừng vali, chị đứng lên bước đi yếu xìu.

Tôi thầm lo cho chị, biết đâu giờ chót lại có con cháu cán bự ngoài thủ đô vào đây lấy chỗ của chị, dù sao đồng hành với chị còn hơn một mình tôi đi với bốn ông cán chịu sao thấu đời.

Một lúc sau chị Thu trở lại cười toe toét phân bua:

- Mình quên trình diện ở quầy lễ tân (tiếp tân) để họ kiểm tra sổ bay.

Tôi cười thầm, chị không có vấn đề, nhưng em thì có đấy, cái sổ bay của chị là cái quái gì nếu không phải là sổ ghi danh hành khách của chuyến bay.

Tía má ơi, đi với cán cộng chẳng những phải “mặc áo giấy” như đi với ma, mà phải cài thêm cái bộ xử ný vào đầu để chuyển hệ chữ nghĩa của họ dịch ra tiếng Tây, cái nghiệp thông ngôn éo le là chỗ ni.

Máy bay cất cánh, chị Thu uống ngay viên thuốc chống say sóng và chìa cho tôi, tôi lắc đầu.

Chị cố thuyết phục:

- Em uống đi cho chắc bụng, không thôi lại nôn mật xanh mật vàng đấy.

Tôi trấn an chị:

- Hồi trước em đi máy bay hoài có sao đâu, chị đừng lo.

Chị tròn mắt:

- Em từng đi Tây rồi sao ?

Tôi cười:

- Không, đây là lần đầu tiên em đi Tây, nhưng trước năm 75 em thường đi máy bay lên Đà Lạt chơi rồi ra Nha Trang thăm họ hàng bố của em.

Chị Thu cất viên thuốc vào túi áo, tôi chợt hiểu, theo cán cộng hễ leo lên máy bay là đi Tây, đồng nghĩa là đi ngoại quốc như Liên Xô, CHDC Đức, Ba Lan…chứ không hẳn là đi Pháp.

Máy bay quá cảnh phi trường Bangkok, mọi người rủ nhau xuống tham quan và nhắm trước một số hàng hóa sẽ mua trong chuyến quay về VN.

Sáu giờ sáng giờ địa phương hôm sau, ngày thứ sáu 14 tháng 7, ngày quốc khánh Pháp, phi cơ đáp xuống phi trường Charles de Gaulle, trời mát như Đà Lạt vì Paris đang vào hè.

Sau khi hoàn tất thủ tục nhập cảnh, ông Tây Giấy Polac đưa phái đoàn về nhà ông ở quận 17 Paris ra mắt vợ ông, rồi đến sứ quán vixi quận 16 trình diện và đóng dấu đỏ loét vào chiếu khán công vụ của mọi người.

Mười một giờ trưa ông Polac đưa phái đoàn đến nhà khách của sứ quán trong quận 8 để mọi người tạm trú, nghỉ ngơi sau chuyến hành trình dài.

Anh quản lý nhà khách chào đón phái đoàn và líu lo bắt tay ông Tây.

Ông Tây mở lời gửi gấm phái đoàn với anh ta:

- Phái đoàn tạm thời ở đây chờ chúng tôi thuê khách sạn cho họ lưu trú.

Tôi chưa kịp dịch thì anh quản lý nhanh nhẩu chuyển ngữ như ri:

- Ông ấy bảo các đồng chí cứ ở đây, cơm nước chúng tôi no (lo).

Tôi ngẩn tò te, không ngờ cán cuốc quản lý bạo phổi dịch như rứa, may mà ông Tây không hiểu tiếng Ta, tôi nín thinh không dám lên tiếng mặc cho cán cuốc tung hoành loạn xị.

Thêm vài câu xã giao, ông Tây Giấy chào phái đoàn VN, ngày mai thứ bẩy chúng tôi tự do đi chơi, chủ nhật ông mời mọi người đến nhà ông dùng cơm.

Anh quản lý tận tình đưa ông Tây ra cửa và líu lo chi đó tôi không nghe rõ, chỉ thấy hai bên gật đầu lia lịa, biết đâu cán tranh thủ giao dịch một cú áp phe với Tây Tư Bản kiếm chác chút đỉnh vì đồng Franc dĩ nhiên có giá hơn "đồng Hồ " nhiều.

Tây đi rồi, Ta xách vali nhận phòng tập thể, chị Thu và tôi ở lầu 1 dành cho phụ nữ, ba cán kia ở tầng trệt khu nam giới.

Giờ cơm đến rồi, mọi người xuống nhà bếp dưới tầng hầm ăn trưa, hai ba cái tủ lạnh đầy ắp đồ ăn thức uống có dán tên chủ nhân trên chai, trên hộp.

Sau này đi dạo trong xóm tôi mới biết bên này mỗi tháng cư dân có quyền mang tủ bàn ghế, giường ngủ, tủ lạnh, bếp ga…vứt trên vỉa hè, thành phố có xe gom những thứ đó về kho phế liệu.

Thảo nào tủ lạnh, bếp núc, nồi niêu…trong nhà ăn của anh quản lý thượng vàng hạ cám đều được thu lượm từ vĩa hè, xứ tư bản có khác, tuy nhiên tiết kiệm như cán cuốc tuyệt chiêu không tốn một xu vẫn có đủ nồi niêu son chảo…

Ngoài phái đoàn Tân Mai, còn có vài khách nội trú khác gia nhập bữa cơm tập thể tối nay, tất cả đều là cán bộ đi tu nghiệp hay công tác tại các nước lân cận nước Pháp.

Có một chị cán công tác ở Bắc Phi ghé Paris vài ngày trước khi hồi hương, chị còm nhom như ma đói, mặc bộ quần áo giống mấy bà cán năm 75 từ Bắc đổ bộ vào Sàigòn, trông thảm não làm sao ấy.

Chị tự giới thiệu:

- Mình là BS cộng tác với Nước anh em "xứ zệp " vừa hết hạn, ghé Pazi nghỉ vài ngày, tuần tới mình về VN.

Tôi tròn mắt nhìn chị, không biết xứ zệp là xứ nào trên quả địa cầu, nhưng không dám hỏi, sợ bị cán cộng chê mù chữ XHCN, dù sao tôi cũng đơn thân độc mã trong sào huyệt VC.

Sau này tôi mới biết Pháp gọi ba nước bắc Phi Châu, Algérie, Maroc, Tunisie cựu thuộc địa của Pháp là Maghrep, người VN đọc trại ra Rệp và cũng là tiếng lóng để chỉ dân Ả rập.

Nữ BS cán cuốc đọc thành zệp, đơn giản như đang giỡn với dân Mỹ Ngụy tôi đây bị chới với với mớ chữ nghĩa XHCN bị cắt xén gọt tỉa đến tối nghĩa.

Anh quản lý Nhà Khách, kiêm đầu bếp, tài xế… cho biết, ở đây có bán mì gói ăn thêm, chuối, táo, bia, nước ngọt… cho dân nội trú và khách quen.

Cuối tuần anh đi chợ Á Châu trong quận 13, đồng chí nào muốn đi với anh để mua thức ăn riêng cũng được, chỉ cần đóng tiền xăng cho anh là xong, mỗi chuyến anh có thể chở bốn khách.

Cơm nhà bàn của anh tính giá hữu nghị, ăn ở đây rẻ hơn ngoài phố, nhóm Tân Mai nhờ anh mua giúp hai thùng mì gói, dĩ nhiên đắt hơn giá gốc một chút, nhưng vẫn lời chán nếu phải mua từng gói lẻ của anh.

Hôm sau, ngày thứ bẩy, cả đám dẫn nhau ra phố Paris xem có gì lạ, ăn sáng xong trực chỉ Métro, hệ thống xe điện ngầm trong lòng đất.

Trưởng đoàn mua và giữ ticket, thẻ đi Métro, phát cho mỗi người một thẻ trước cổng vào và sẽ phát một vé nữa lúc đi về.

Chế độ CS quen kềm kẹp dân chúng nên dù đang ở trên nước Tự Do nhưng công dân XHCN vẫn chấp hành nghiêm túc (nghiêm chỉnh) luật lệ.

Đây rồi, trên đại lộ Champs Elysées ngay Khải Hoàng Môn, ai nấy tranh thủ chụp hình một tấm hình để đời.

Cụ cán phát biểu (nói):

- Phải tranh thủ làm một "bô " ở chân tháp Eiffel, về sau dặn con cháu đặt hình này trước quan tài cho thiên hạ biết mình cũng đi Tây như ai.

Cụ cán làm Tôi chạnh lòng, tội nghiệp cho dân VN bị giam lỏng, có tiền cũng chẳng đi du lịch được, không phải cán cộng nào cũng giành được một vé đi nước ngoài, bảo họ không tranh thủ sao được.

Hai tuần đầu từ thứ hai đến thứ sáu phái đoàn Tân Mai đều đi công tác các tỉnh ngoài Paris như Lille, Pas de Callais, Grenoble, Bretagne và ghé thăm núi Saint Michel kỳ một quan của thế giới

Thời gian đi thăm một số hãng xưởng ở tỉnh, mấy cán ngán lắm, coi máy móc cho có lệ chứ có hiểu mô tê chi đâu, mà tìm hiểu làm gì cho mệt xác.

Mục tiêu, mục đích của chuyến đi là mục ăn uống, đến giờ cơm bao giờ cũng vui như Tết, chúng tôi được mời đi nhà hàng ăn đặc sản địa phương thật phong phú, bia, rượu đủ loại với hàng loạt phô mai đủ mùi vị, heo bò gà…làm khách bối rối.

Sau mỗi chuyến đi tỉnh về, xếp cán hay đùa:

- Hết một tuần bị hành hạ, mai ta đi phố chơi.

Nói như rứa có oan không, cán cộng vào bàn họp uống bia thỏa thích trong khi tôi dịch mỏi miệng, mỏi tay chuyển ngữ bản báo cáo của Tây cho xếp cán mà tôi có thấy mình bị hành hạ chi đâu, đi một ngày đàng học một sàng khôn, VC và VNCH khác nhau là chỗ ni.

Nếu cuối tuần cán cộng hứng thú đi phố thì tôi lại buồn vời vợi, thay vì đi viếng thắng cảnh Paris họ dẫn nhau ra chợ Tati trong quận 18 mua quà tặng và mua hàng bán lại kiếm lời.

Chợ này lúc nào cũng nghẹt người đa số là khách Phi Châu, Ả Rập…vì hàng nhập từ Châu Á, rẻ tiền họ mua mang về xứ làm quà cho thân nhân hoặc buôn bán, cán bộ Tân Mai cũng không ngoại lệ.

Ai cũng mua móc chìa khóa, khăn choàng, thiệp có hình tháp Eiffel, Nhà Thờ Đức Bà Paris…để làm quà, nhưng khổ nhất là cả đám phải bám chị Thu sợ lạc nhau vì dạo đó chưa có điện thoại di động.

Bà chị rơi vào mê hồn trận, son, phấn, bút chì vẽ môi, kẻ mắt, nước hoa…chị lựa liền tay, còn nhờ tôi lựa phụ, tôi chợt nhớ lời chị thủ thỉ với cán bộ ngoài phi tường TSN, cả đời bọn em đi Tây có một lần là lúc này đây.

Ba cán kia lắc đầu ngao ngán, không biết làm răng bèn mua đại vài thỏi son, hộp phấn tặng vợ, xếp hàng rồng rắn trả tiền xong, cả đám ôm chiến lợi phẩm ra về.

Tôi nhủ thầm, lần này đúng là hết một buổi tôi bị chị Thu  hành hạ vì phải chen lấn mua hàng, xếp hàng trả tiền giùm chị.

Về nhà khách cả đám đói meo ruột, cuối tuần anh quản lý bận đột xuất chở con buôn chuyên nghiệp đi mua hàng, nhà bếp trống trơn.

Chị Thu với tôi lôi thùng mì gói ra xào nấu với thịt hộp mua ở tiệm tạp hóa của ông zệp kế bên. Cả đám vét sạch tô mì, xì xụp húp nước lèo thơm mùi thịt bò, ngon chi đâu, mọi người hả hê với chùm nho tráng miệng, ai nấy hài lòng với túi hàng mới mua hồi sáng.

Chính lúc này tôi thấy vui hơn cảnh ngồi nhà hàng với Tây vừa ăn vừa dịch mấy câu xã giao vẩn vơ của cán bộ vì họ bận thưởng thức rượu bia của Tây.

Chủ nhật anh quản lý nhà trọ tài lanh bày cho cả đám ra chợ trời Montreuil chuyên bán quần áo cũ, giống như khu Dân Sinh của Sàigòn trước năm 75, sát vành đai Paris mua sắm "đồ Tây ".

Lại cảnh chen lấn với dân Phi Châu, zệp chọn lựa mua bán, trời nắng đẹp thế này mà phải chui vào chỗ ni, tôi tiếc ngẩn ngơ cơ hội thưởng ngoạn Paris để biết thủ đô Ánh Sáng có gì lạ lẫm.

Vài ngày trước khi kết thúc chuyến Tây du, Tây mời Ta viếng bảo tàng Georges Pampidou, dạo sông Seine trên du thuyền Bateaux Mouches, và ăn tối ở nhà hàng bảnh khu Montparnasse.

So với mấy lần trước ăn cơm hàng cháo chợ, bạ đâu ăn đó, lần này Tây đãi Ta ở nhà hàng danh tiếng có tên trong quyển Guide Michelin của Pháp, niên giám các nhà hàng được thưởng "Sao ẫm thực " ( Étoile Michelin).

Cầm menu cho oai chứ cán cộng đâu có rành thức ăn của Tây, cụ cán sống dưới thời Pháp thuộc, nhớ tên văn hào Chateaubriand nên cụ chọn ngay món Chateaubriand cho thiên hạ nể mặt.

Đến lúc anh phục vụ đặt dĩa thức ăn trước mặt cụ mới vỡ lẽ, nhìn trân trân cục thịt bò dày cui nướng cháy xém, ngỡ ngàng chưa biết xử lý ra sao.

Thấy cụ bối rối, ông Tây Giấy lanh lẹ giải mã ngay:

- Món này là miếng thịt nằm gần mông con bò thơm ngon được nướng cháy bên ngoài nhưng thịt bên trong mềm mại, ngoài héo trong tươi, món khoái khẩu của khách sàng điệu, rứa là ông sành ăn uống Tây đấy.

Cụ cười khoái trí, tôi cũng vui lây, thỉnh thoảng cán cộng trúng lô "độc đắc ", cụ đang tá hỏa chưa biết thanh toán cục thịt cháy xém này làm răng, bỗng được ông Tây khen, không sướng mới lạ.

Tàn tiệc ai nấy vui vẻ ra về, Ta ăn uống no say, Tây hoàn tất chuyến du lịch của phái đoàn VN, biên bản các buổi họp, biên lai tổng chi phí ăn ở, đi đứng cho năm người trong ba tuần lễ thư ký của ông kẹ đã lên hồ sơ đầy đủ.

Hai ngày trước khi kết thúc chuyến du lịch, trong buổi họp cuối cùng hai bên ký biên bản tổng kết chuyến đi tham quan và học hỏi về kỹ nghệ Giấy của Pháp, xếp cán có một "đề xuất " (đề nghị) bên lề nội dung buổi họp thế này.

Yêu cầu ông Tây chi trả chi phí thuê khách sạn và tiền ăn uống nhà hàng của phái đoàn trong thời ở Paris.

Tôi ngẩn người chợt hiểu vì sao cả đám trú ngụ ở nhà khách mà không ở khách sạn như ông Tây Giấy yêu cầu, đơn giản là chi phí ăn ở tại nhà khách VC rẻ hơn giá thuê khách sạn và ăn uống ngoài phố.

Đề nghị của xếp thật bài bản, ông Tây sẽ trả tiền chi phí ăn ở của phái đoàn thời gian ở tại Paris theo giá khách sạn và nhà hàng ngoài phố bằng tiền Franc.

Ông Tây gật đầu và hẹn ngày mai sẽ mang tiền đến nhà khách trao lại cho xếp, đến lúc này tôi mới nhớ vì sao cán quản lý nhà khách, ngay từ đầu tuyên bố là phái đoàn sẽ ăn ở tại đây qua cuộc trao đổi với ông Tây ngày đầu ông đưa phái đoàn đến nhà khách.

Sau khi nhận đủ tiền của ông Tây, trưởng đoàn giao cho chị Thu nhiệm vụ thanh toán chi phí ăn ở của nhóm với cán quản lý nhà khách.

Chị bảo tôi cùng đi với chị đến phòng quản lý cho có khí thế, chị mở lời :

- Ngày mai bọn em về nước, em xin thanh toán chi phí ăn ở trong thời gian vừa qua.

Anh quản lý mở sổ tay, đọc vanh vách, tiền phòng, tiền mua bán vài thứ lặt vặt, tiền ăn của năm mạng nhân lên chừng đó ngày ra tổng số tiền.

Chị Thu chơi lại điệp khúc ngoài phi trường Tân Sơn Nhất ba tuần trước:

- Anh thương bọn em, cả đời bọn em đi Tây có một lần, anh bớt gía cho bọn em nhờ.

Tía má ơi, chuyến này tôi bị dính chấu, lần trước ngoài phi trường chị Thu nài nỉ vì mấy trăm đô dằn bóp của riêng chị, tôi vô can, giờ thì tôi lọt thỏm vào quân số ăn mày tập thể rồi.

Cán quản lý im re lật ngược lật xuôi mấy trang giấy nghe sột soạt, làm toán cộng trừ chi đó, thời gian như ngừng trôi, tôi quê lắm cứ hết nhìn trần nhà đến cửa sổ cho bớt ngượng.

Tiếng chị Thu như kéo mọi người về thực tế, giọng thểu nảo:

- Anh giúp bọn em lần này anh nhé.

Quản lý lên tiếng:

- Nể tình các đồng chí lần đầu sang đây, tôi bớt…

Hú hồn, chuyện mặc cả vừa ngả ngũ, chị Thu vui vẻ móc tiền chung cho cán, tôi sốt ruột chỉ muốn chuồn khỏi nơi đây cho bớt xấu hổ.

Chiều hôm đó sau giờ cơm, bên tách trà nóng cả nhóm họp tổng kết chuyến du lịch, kết quả đi đứng ăn chơi được đánh giá chỉ vỏn vẹn một tĩnh từ TỐT.

Nhưng cái tốt ngon lành nhất, ăn tiền nhất là tiền công tác phí mà mỗi người bỏ túi riêng hơn ngàn francs, nhờ ăn ở nhà khách rẻ hơn khách sạn và nhà hàng ngoài phố.

Cộng với 100 đô được đổi giá chính thức xếp vừa trao lại cho mọi người, chuyến đi Tây này coi như phe ta toàn thắng, hơn một ngàn francs dằn bóp ghé Thái Lan mua hàng làm kinh tế, tuyệt chiêu.

Chuyện đi Tây, đi nước ngoài, bất kể xứ nào ngoài VN được cán cộng tranh thủ đi buôn như mua nồi niêu soon chảo…ở các nước XHCN mang về VN kiếm lời cải thiện kinh tế.

"Cả đời bọn em đi Tây có một lần ", câu thần chú này thiệt tình khuấy động lòng tà.

Hình như ông Tây Giấy cũng hiểu chuyện đi Tây quan trọng như điệp khúc chị Thu hát hoài không mệt mỏi, từ phi trường TSN đến nhà khách của VC ở Paris, nên ông Tây đành chìa năm vé mời để được yên thân trước khi ký giấy bàn giao Công Trình cho chính phủ VN.

Chuyến đi Tây khép lại với nắm bạc trong tay, hàng hóa ngoại đầy áp vali, dù Paris có là thành phố du lịch nổi tiếng thế giới cũng không sánh bằng mớ tiền lời kiếm được từ chuyến đi này.

Một ngày trước khi lên đường hồi hương với số tiền bảnh tỏn dằn bóp mà xếp chưa kịp giao cho phái đoàn, tôi lặng lẻ rời bỏ cán cộng, ở lại Paris nộp đơn xin "tỵ nạn CS ".

Đoàn Thị