Tình sử Lạc Long Quân & Âu Cơ

I
Lĩnh Nam trời đất rộng vô cùng!
Chí lớn Lạc Long Quân vẫy vùng
Công chúa Âu Cơ trang quốc sắc
Ông hoàng Sùng Lãm bậc anh hùng
Cảm tài cảm sắc duyên kỳ ảo!
Trăm trứng trăm con chuyện lạ lùng!
Thời hạn trở về nơi thủy phủ
Phút chia tay nguyện một lòng trung.

II
Phút giã từ non nước trùng trùng
Bên tai văng vẳng tiếng đàn chùng
Chàng mang năm chục về Nam Hải
Thiếp dẫn nửa trăm đến Núi Nùng*
Chàng giống Rồng mơ ngày hội ngộ   
Thiếp nòi Tiên ước cuộc tương phùng
Lâm nguy nàng gọi bố ơi! bố…
Chàng đến cứu nàng khỏi ác, hung.       

Vinh Hồ
25/12/11

Chú thích:
*Núi Nùng ở trong hoàng thành Hà Nội. Lý Thái Tổ dựng điện Càn Nguyên trên núi Nùng, tả hữu có hai con rồng đá hiện nay vẫn còn. Đời Lê gọi là điện Kính Thiên. Vua Thiệu Trị đổi tên là điện Long Thiên. Núi Nùng không cao nhưng có ngôi dương cơ tốt (địa linh) nên trở thành kinh thành của triều đại Lý Trần Lê, Hồ, Mạc.

*Nhà Tần đặt tên Quảng Đông là quận Nam Hải, Quảng Tây là quận Quế Lâm.

*“Lạc Long Quân lấy con gái vua Đế Lai tên là Âu Cơ, đẻ một lần được một trăm người con trai. Lạc Long Quân bảo Âu Cơ rằng: “Ta là dòng dõi Long Quân, nhà ngươi là dòng dõi Thần Tiên, ăn ở lâu với nhau không được; nay được trăm con thì nhà người đem 50 đứa lên núi, còn 50 đứa ta đem xuống bể Nam Hải” (Việt Nam Sử lược, Trần Trọng Kim)
*“Gốc tích truyện này có lẽ là từ Lạc Long Quân về sau, nước Xích Quỷ chia ra những nước gọi là Bách Việt. Bởi vậy ngày nay đất Hồ Quảng (tỉnh Hồ Nam, tỉnh Quảng Đông và tỉnh Quảng Tây) còn xưng là đất Bách Việt. Đấy cũng là một điều nói phỏng, chứ không có lấy gì làm đích xác. (Việt Nam Sử lược, Trần Trọng Kim)

 

Thành Thăng Long

*Truyền thuyết Lạc Long Quân & Âu Cơ:
Ngày xưa ở Lĩnh Nam có một thủ lĩnh tên Lộc Tục, hiệu Kinh Dương Vương có tài đi dưới nước như đi trên cạn. Một hôm, Kinh Dương Vương đi chơi hồ Ðộng Ðình gặp Long Nữ là con gái Long Vương, hai người kết thành vợ chồng sinh được một trai đặt tên là Sùng Lâm cũng đi dưới nước như đi trên cạn, nối nghiệp cha, lấy hiệu là Lạc Long Quân.
Đất Lĩnh Nam có nhiều loài yêu quái giết hại dân lành, Lạc Long Quân đến bờ biển Ðông Nam giết Ngư tinh, đến vùng Long Biên, núi Tản Viên, đầm Xác Cáo (Hồ Tây) giết Hồ Tinh, ngược lên vùng rừng núi đến đất Phong Châu giết Mộc Tin. Lạc Long Quân dạy dân biết cách trồng lúa, lấy ống tre thổi cơm, đốn gỗ làm nhà sàn, còn dạy dân ở cho ra cha con, vợ chồng. Dân cảm ơn đức, xây cho Lạc Long Quân một cung điện trên núi cao. Lạc Long Quân thường về quê mẹ dưới thủy phủ, dặn dân chúng rằng: "Hễ có tai biến gì thì gọi ta, ta sẽ về ngay!"

Ðế Lai từ phương Bắc đem quân tràn xuống phương Nam đem theo công chúa Âu Cơ. Thấy Lĩnh Nam phong cảnh tươi đẹp, Ðế Lai sai dựng thành đắp lũy định ở lâu dài. Phải phục dịch cực khổ, dân ta thán, hướng về biển gọi to: "Bố ơi! Sao không về cứu dân chúng con!". Chỉ trong chớp mắt, Lạc Long Quân về tới. Dân kể sự tình, Lạc Long Quân hóa làm một chàng trai đến chỗ Ðế Lai gặp Âu Cơ nhan sắc tuyệt trần cùng nhiều thị tỳ và binh lính. Âu Cơ thấy Lạc Long Quân uy nghi tuấn tú đem lòng yêu thương xin đi theo. Lạc Long Quân đưa Âu Cơ về cung điện của mình. Ðế Lai về, không thấy con gái, sai quân đi tìm. Lạc Long Quân sai hàng vạn ác thú ra chận đường xé xác làm chúng bỏ chạy, Ðế Lai đành thu quân về phương bắc.

Lạc Long Quân ở với Âu Cơ có mang sinh ra một cái bọc. Sau bảy ngày bọc nở ra một trăm quả trứng. Mỗi trứng nở ra một người con trai. Trăm người con trai đều xinh đẹp, khoẻ mạnh và thông minh tuyệt vời.

Bao năm trôi qua, Lạc Long Quân sống đầm ấm bên vợ con, nhưng lòng vẫn nhớ thủy phủ. Một hôm Lạc Long Quân từ giã vợ con, hóa làm một con rồng vụt bay lên mây về biển cả. Ngày ngày Âu Cơ mỏi mắt trông chờ mà vẫn biền biệt tăm hơi, mới đứng trên ngọn núi cao hướng về biển gọi: "Bố ơi! Sao không về để mẹ con chúng tôi sầu khổ thế này".

Lạc Long Quân trở về tức khắc. Âu Cơ trách chồng:
- Thiếp vốn sinh trưởng ở núi cao, động lớn, ăn ở với chàng sinh được trăm trai, thế mà chàng nỡ lòng bỏ đi, để mặc con thiếp sống bơ vơ khổ não.
Lạc Long Quân nói:
-Ta là loài rồng, nàng là giống tiên, khó ở với nhau lâu dài. Nay ta đem năm mươi con về miền biển, còn nàng đem năm mươi con về miền núi, chia nhau trị vì các nơi, kẻ lên núi, người xuống biển, nếu gặp sự nguy hiểm thì báo cho nhau biết, cứu giúp lẫn nhau, đừng có quên.

 
Tranh của họa sĩ Vi Vi.

Hai người từ biệt nhau, trăm người con trai tỏa đi các nơi, trăm người đó trở thành tổ tiên của người Bách Việt. Người con trưởng ở lại đất Phong Châu, được tôn làm vua nước Văn Lang lấy hiệu là Hùng Vương. Vua Hùng chia ra làm mười lăm bộ, đặt tướng văn gọi là lạc hầu, tướng võ gọi là lạc tướng. Con trai vua gọi là Quan Lang, con gái vua gọi là Mỵ Nương. Truyền ngôi 18 đời gọi chung một danh hiệu là Hùng Vương.

Lạc Long Quân là người mở mang cõi Lĩnh Nam đem lại sự yên ổn cho dân. Vua Hùng là người dựng nước, truyền nối được mười tám đời. Do sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ, nên dân tộc Việt Nam vẫn kể mình là dòng giống Tiên Rồng.