Năm Tý nói chuyện Chuột

NĂM TÝ TÌM HIỂU VỀ CHUỘT

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG: 

Chuột (rat, mice/mouse) còn gọi là thử, tý; là động vật thuộc họ gặm nhấm, khá thông minh, rất cẩn trọng khi hành động.  

Chuột cái sinh sản từ 4 tới 10 con mỗi lứa, mang thai từ 19 đến 22 ngày. Chuột con khi sinh ra đỏ hỏn chưa mở mắt, chưa có lông; từ 7 tới 14 ngày, lông sẽ mọc, mắt sẽ mở, và từ 10 đến 15 ngày sẽ bỏ bú. Từ 3 tới 4 tuần, chuột con sẽ tập bò ra ngoài tổ kiếm ăn. Chuột cái từ 24 đến 28 ngày sẽ đẻ 1 lứa. Từ 8 tuần đến 3 tháng, chuột con sẽ trưởng thành. Từ 4 đến 5 ngày, chuột cái động đực và có thể giao hợp trong vòng 1 hoặc 2 ngày sau khi sinh, sinh từ 4 đến 7 lứa mỗi năm. Tuổi thọ từ 10 tháng đến 6 năm.

Chuột đi ăn đêm, mạnh nhất lúc chạng vạng, hừng đông; ăn sâu bọ, côn trùng, ngũ cốc. Thịt, cá, các loại nước ngọt, kẹo bánh, chúng đều tha đi. Chuột nhắt còn ăn thịt lẫn nhau khi đói.

2. PHÂN LOẠI:

-Chuột nhà: mõm dài, nhọn; tai bầu dục; đuôi dài; lưng nâu thẫm (màu đồng) hơi nhạt ở hai bên thân; bụng màu trắng, giữa ngực vàng nhạt tới xám phớt; đuôi nâu thẫm; bàn chân trắng nhạt.

-Chuột cống: (còn có tên chuột nâu, chuột xám) lớn con, lưng hơi nâu đến hơi đỏ; bụng trắng vàng; đuôi nâu thẫm ở trên, nhạt ở dưới; bàn chân trắng; con trưởng thành to gần bằng con mèo nhỏ; đuôi có vảy, hầu như không có lông. Chuột cống khỏe, hung dữ, chui rúc trong cống rãnh mang trên mình nhiều loại ký sinh trùng truyền bệnh.

-Chuột đen: xuất xứ từ Châu Á, đuôi dài bằng thân, từng gây bệnh dịch hạch, bệnh sốt Rickettsia...

-Chuột bạch: (white mouse) mầu trắng, thường được nuôi làm cảnh, hay dùng trong phòng thí nghiệm.

-Chuột đồng: (rice-field rat) to bằng chuột nhà, màu trắng hơi vàng, lưng màu nâu, đẻ nhiều, thịt ngon như thịt thỏ, rất mập vào mùa gặt.

-Chuột lang: (guinea pig) lông màu trắng xen nâu, giống chuột bạch nhưng to hơn, mình tròn, cổ rất ngắn, được dùng trong phòng thí nghiệm. 

-Chuột nhắt: (mouse) bé nhỏ sống trong nhà; khi ăn hoặc chiến đấu đứng bằng 2 chân sau với cái đuôi hỗ trợ; trèo, nhảy, bơi rất giỏi. 

-Chuột chũi: (mole) sống trong hang, chân trước ngắn khoẻ có móng to để đào đất.

-Chuột chù: (shrew) mõm dài thành vòi, đuôi dài, chuyên ăn sâu bọ. 

-Chuột nhím: lông trên lưng biến thành gai cứng nhọn, khi gặp kẻ thù các cơ dưới da co lại làm lông  dựng lên toả ra. 

-Chuột nhảy Jerboas: Chân sau dài gấp 6 lần chân trước, đuôi dài gấp 2 lần mình, nhảy như chuột túi, trông giống chuột túi thu nhỏ. Jerboa sử dụng đuôi của nó để giữ thăng bằng khi nhảy, lông màu cát, thọ khoảng 6 năm.

-Chuột nâu Clarke: ở nước Anh, mình dài khoảng 26cm, đuôi dài khoảng 25cm.

-Chuột tre Sumatra: dài tới 50 cm tính luôn đuôi. 

-Chuột núi Sunda: có kích cỡ lớn, ăn tạp, sống ở rừng núi.

-Chuột Sundamys infraluteus: dài đến 60 cm.

-Chuột mây khổng lồ Bắc Luzon: dài đến 75cm, nặng đến 2,6kg.

-Chuột Leo trèo Châu Phi: lông màu nâu xám, có một đường sọc đen chạy dọc trên sống lưng. Đuôi rất ngắn, chân trước có 3 ngón lớn, 2 ngón nhỏ; chân sau có 5 ngón. Sống trên cây, ăn côn trùng và trứng chim. 

-Chuột ngũ cốc châu Âu:ăn ngũ cốc, lông trên lưng màu nâu đỏ, bụng màu trắng, đuôi cong không có lông. 

-Chuột cỏ châu Mỹ: sống ở đồng cỏ, lông màu vàng nâu, di chuyển bằng cách nhảy cò cò giống như chuột túi Úc, đào hang rất giỏi, không dùng âm thanh để liên lạc nhau mà dùng mùi hôi vì mũi rất thính.

-Chuột túi Kangaroo: linh vật của nước Úc, sinh sản gần giống người, trứng rơi vào tử cung gặp tinh trùng thụ thai khoảng 31 - 33 ngày, thường chỉ sinh 1 con. Con con khi sinh có màu đỏ chưa có mắt và tai, sẽ nằm trong túi mẹ khoảng 8 tháng, bú vú mẹ cho đến khi 1 tuổi. Kangaroo có 4 chân, nhưng chỉ dùng 2 chân sau để đi, 2 chân trước chỉ để cầm nắm, đào bới thức ăn. Khi đi nhanh chúng dùng 2 chân sau để nhảy. Chiếc đuôi to giúp giữ thăng bằng khi đi. Chúng có thể đứng trên đuôi của mình khi giao tranh với con Kangaroo khác, dùng 2 chân sau để tự vệ, có thể nhảy cao tới 3m. Chiều cao Kangaroo đực lớn nhất là 2,1m và nặng 90kg, được coi là giống chuột lớn nhất trên thế giới.

-Chuột máy tính: do người chế tạo được phân loại theo nguyên tắc hoạt động gồm có những loại chính như: chuột bi, chuột quang, chuột bluetooth, chuột laser, chuột không dây. 

3. KẾT LUẬN: 

Nhỏ con nhất là Tý, nhưng lại được xếp đứng đầu 12 con Giáp, gây hại hàng đầu, nhân loại cũng nhức đầu nhất về nó.

Trong nhà, chuột cắn phá cửa, sàn, trần, tường, ống nước, dây điện... gây hỏa hoạn, ngập lụt, nổ, hỏng trang thiết bị, hao hụt điện. Bên trong toà nhà, chuột làm tổ ở tầng thấp, ở gác mái, trần giả, tầng trên, ở những khoảng trống trong tường, ở dưới sàn nhà, tầng hầm, sau các thiết bị văn phòng, trong các tấm palet hàng. Ngoài nhà, chúng đào hang làm tổ dưới đất dọc theo các chân tường. 

Ngày nay, chuột có khả năng gây thiệt hại nhiều triệu đô la ở những khu vực sản xuất do chúng cắn phá, làm tổ, thải chất thải trong máy tính, các trang thiết bị có độ nhạy cảm cao, làm ngưng hệ thống máy tính.

Ở Mỹ, chi phí hàng năm cho chương trình kiểm soát chuột khoảng 120 triệu đô la; trên toàn thế giới, chi phí có thể lên tới nhiều tỷ đô la. 

Chuột truyền bệnh, các bệnh do nó truyền có thể kể như Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS), Murine Typhus, Rat-bite fever (RBF)...

Tuy nhiên chuột cũng đã cung cấp cho ngành nghiên cúu thí nghiệm khoa học những kiến thức về cấu tạo cơ thể động vật có xương sống. Về di truyền học, chuột cũng là tâm điểm nghiên cứu.

Chuột phá hoại mùa màng, lương thực trên toàn thế giới do nó gây ra mỗi năm đủ để nuôi 200 triệu người. Theo FAO, trên thế giới đang có tới 1 tỷ con chuột, ngốn hết 9 triệu tấn lương thực mỗi năm, số của cải thực tế bị phá hoại còn lớn hơn nhiều, có thể lên tới hàng trăm triệu tấn lương thực mỗi năm.

Trước khi kết thúc bài sưu tầm này, kính mời quý đồng hương đọc bài thơ và vế đối vui sau đây:

Vế đối vui mời đối: 
- Tết TÝ nhấm THỬ TÝ thịt CHUỘT. (Tý =Thử + Chuột)

VỊNH CON CHUỘT
(Thơ vui)

Con mắt đen thui ngó láo liên
Mõm dài sục sạo đĩa trầu têm
Thậm thà thậm thụt trong khung cửa
Chạy tới chạy lui giữa bóng đêm.
Núp dưới bàn gia tiên cổ kính
Ẩn sau màn sáo trúc êm đềm.  
Bới đào đục khoét không thương tiếc 
Chít chít bên tai nhức óc thêm.
Orlando, Dec 15, 2019
VINH HỒ (sưu tầm trên NET)

THƠ XUÂN VINH HỒ:

NHÀ CHUỘT
(Thơ vui)

Xuân nào Nhà Chuột lên ngôi vương?
Chuột Nhảy, chuột Đồng, chuột Xạ hương...
Cống đục kho tàng huỷ đạo đức 
Chù đào rường cột hoại cương thường. 
Cùng sào Đen, Bạch bò đầy đất 
Xông khói Chũi, Lang rớt đặc mương.
Cửa nát nhà tan lòi mặt chuột
Trời tru đất diệt, hết tai ương.
Vinh Hồ
Dec 12, 2019

THỬ GIA 
(Thơ vui)

Thử gia mạt vận, sách sang chương
"Khổ tận cam lai" chánh đạo trường.
Chuột chạy cùng sào thân tứ cố
Tý sa miệng rắn đời vô phương. 
Xua tan ảo vọng trừ phiền não
Từ bỏ hư danh dẹp chán chường.
Bên rặng mai vàng tơ liễu biếc 
Kỳ quan chợt hiện bóng thiên hương.
Vinh Hồ
Dec 12, 2019

VỊNH CON CHUỘT XẠ

Mắt dơi, tai thỏ, chạy lăng xăng
Bẩn thỉu miệng mồm trông nhố nhăng.
Giỏi lọt kho quan ngoan ngoãn hốt  
Tài sa hũ nếp nhiệt thành ăn.
Lúc la lúc lắc đôi chân ngắn
Béo trục béo tròn cái bụng căng.
Thôn xóm thị thành đều oán ghét
Xạ hương nồng nặc ngày càng tăng.
Vinh Hồ
Dec 12, 2019

CHUỘT TÚI ĐĂNG QUANG
(Thơ vui)

Lên ngôi nước Hẹ đúng Giao thừa
Pháo Chuột đì đùng ngoài giậu thưa.
Bài hiệu triệu lời hay ý đẹp
Câu giao duyên gió thổi mây đưa.
Mua quan chuột Nhắt chờ ngoài cổng 
Bán tước chuột Chù đợi dưới mưa.
Chuột Cống chuột Đồng khiêng cống phẩm 
Chiêng khua trống đánh cậy anh Lừa. 
Vinh Hồ
10/1/2020

Chuột Trong Thành Ngữ, Tục Ngữ, Ca Dao.
(Sưu tầm của Vinh Hồ) 

Chuột là loài khôn ngoan, lanh lợi, tinh ranh, có vô số những thói hư tật xấu như: dơ dáy, truyền bệnh, ưa làm chuyện lén lút, ám muội, chuyên phá hoại, đục khoét, ăn cắp, tham lam, độc ác, vô hậu, ám chỉ những tham quan ô lại sống vinh thân phì da trên mồ hôi nước mắt của đồng bào. Tiền nhân còn lưu những câu thành ngữ, tục ngữ, ca dao đầy sinh động sau đây:

1. Chuột trong thành ngữ, tục ngữ:

Bày đường chuột chạy
Chim chuột (trai gái lén lút tán tỉnh ve vản nhau)
Chuột rút (nói về bắp thịt)
Chuột chạy cùng sào
Chuột chạy hở đuôi
Chuột cắn dây buộc mèo
Chuột gặm chân mèo
Chuột chù đeo đạc (mõ) 
Chuột chù nếm dấm
Chuột đội vỏ trứng
Chuột sa hủnếp
Chuột chạy ống tre
Chuột chù phải khói
Chuột sa cũi mèo
Chuột sa lọ mỡ
Chuột bầy làm chẳng nên hang
Chuột chù lại có xạ hương
Cháy nhà ra mặt chuột 
Dưa chuột  
Đám cưới chuột (tranh Đông Hồ) 
Đầu voi đuôi chuột
Đồ chuột chũi
Hôi như chuột chù
Len lét như chuột ngày 
Lù đù như chuột chù phải khói
Lủi như chuột 
Mắt dơi mày chuột
Mèo nhỏ bắt chuột to 
Ném chuột sợ vỡ bình
Nói dơi nói chuột
Rễ đuôi chuột
Sát linh miêu cứu vạn thử 
Sắc nanh chuột dễ cắn được cổ mèo
Thì thụt như chuột ngày
Thử = tý = chuột
Ướt như chuột lột
Vờn như mèo vờn chuột

2. Chuột trong ca dao:

Bao giờ chuột đến với mèo
Cóc theo bắt bướm vịt trèo ngọn cau
Thì ta mới hết thảm sầu.

Chim chích mà đậu cành sồi
Chuột chù trong cống đòi soi gương Tàu.

Chuột kêu chút chít đòi ăn con mèo
Chó chạy, chồn rượt đuổi theo

Chuột gặm chân mèo, muỗi đốt cánh dơi.
Chuột khôn cũng thể chuột nhà
Dầu khôn dầu dại cũng là chồng em.
Chuột chê xó bếp chẳng ăn
Chó chê nhà dột ra nằm bụi tre.

Chuột chù chê khỉ rằng hôi
Khỉ lại trả lời cả họ mầy thơm.

Chuột kêu chút chít trong rương
Anh đi cho khéo kẽo đụng giường mẹ hay.

Chuột kêu chút chít trong vò
Lòng anh có muốn thì mò lại đây.

Chúng chị đá tảng trên trời
Chúng em chuột nhắt cứ đòi lung lay
Cha đời chuột nhắt chúng bay
Đá tảng rớt xuống chúng mày gãy xương.

Con mèo con chuột có lông
Ống tre có mắt, nồi đồng có quai.

Con mèo con mẻo con meo
Vồ con chuột béo nhảy leo xà nhà,

Con mèo, con chuột lom xom
Để em tao ngủ bây dòm làm chi.

Con mèo trèo lên cây cau
Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà
Chú chuột đi chợ đường xa
Mua mắm, mua muối giỗ cha chú mèo.

Cưới nàng anh toan dẫn voi
Anh sợ quốc cấm nên voi không bàn
Dẫn trâu sợ họ máu hàn
Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân
Miễn là có thú bốn chân
Dẫn con chuột béo mời dân mời làng.

Con chuột mắc bẩy bới gốc tre già 
Đẽo ra đòn xóc chồng đi lính vợ ở nhà khóc hi hi
Trời ơi sinh giặc làm chi
Cho chồng tôi phải ra đi chiến trường.

Con cóc là con cóc đen
Hai vợ chồng trẻ thắp đèn ăn cơm
Ăn ra xới xới đơm đơm
Muốn cho sạch sẽ lấy rơm mà chùi
Chồng giận chồng đánh ba dùi
Chạy ra ngoài ngõ để nồi chuột tha
Chuột tha lên núi lên non
Chuột tha làm tổ cho con nó nằm
Chuột tha đem bán chợ Đầm
Bán đắt bán rẻ quan năm chuột về
Giàu chi gạo đổ vô ve
Chuột ăn không được mà khoe rằng giàu.

Ngày mai cấy lúa lăn tăn
Con chuột nó rúc thì ăn bằng gì?

Đi cùng bốn bể chín chu
Trở về xó bếp chuột chù gặm chân.
Mắt chuột, tai thỏ, mũi dơi

Trai thời gian xảo, gái thời đong đưa.
Mẹ chồng ở với nàng dâu
Như mèo với chuột thương nhau bao giờ!
Mèo nằm cho chuột đến vồ
Hổ nằm ngoan ngoãn cho bò liếm lông
Trời mưa cho nước phun rồng

Cho bấc chìm xuống, bềnh bồng gỗ lim.
Mèo nằm trổ máng vênh râu
Chuột chạy không bắt, lắc đầu ngao ngao...
Mèo khen mèo dài đuôi
Chuột khen chuột nhỏ dễ chui dễ trèo.
Rắn rồng bắt chuột mái rui

Em đừng than tới thở lui anh buồn.

Thích ngồi cắn chắt
Chuột nhắt chuột đàn
Đan lưới dọc ngang
Anh em nhà nhện...

Thứ nhất đom đóm vào nhà
Thứ nhì chuột rúc, thứ ba hoa đèn.

Tiếc công anh lên đảnh xuống đèo
Cầm sào thọc chuột cho mèo nẫu ăn.

Tiếc quả hồng ngâm đem cho chuột vọc
Tiếc con người ngọc đem cho ngâu vày
Tiếc của Nam ta xây dựng để cho Tây nó tung hoành.

Tuổi Tí là con chuột xù
Thu gạo thu nếp nó bò xuống hang.

Vịt chê lúa lép không ăn
Chuột chê nhà trống ra nằm bụi tre.

3. Kết luận:

Người bình dân VN có nhận xét rất chính xác về chuột đã lưu lại nhiều câu tuyệt bút.

Về nội dung, đa số chê bai nguyền rũa loài chuột một cách thậm tệ. Tuy nhiên cũng có những câu thâm thuý, tình tứ dễ thương như sau: 

Chuột sa hủ nếp
Vờn như mèo vờn chuột
Ném chuột sợ vỡ bình
Nói dơi nói chuột
Đám cưới chuột (tranh Đông Hồ) 
Đầu voi đuôi chuột

Chuột kêu chút chít trong rương
Anh đi cho khéo kẽo đụng giường mẹ hay.

Chuột kêu chút chít trong vò
Lòng anh có muốn thì mò lại đây.

VINH HỒ (sưu tầm)
Orlando, Dec 12, 2019 

ĐỌC BÀI THƠ GHÉT CHUỘT CỦA TRẠNG TRÌNH NGUYỄN BỈNH KHIÊM
(Bài viết của Vinh Hồ)

"Ghét Chuột" là một bài thơ ngụ ngôn thâm thuý, cho thấy tác giả là một người cương trực, dũng cảm, dám lên tiếng trước cái ác, phơi bày sự thật, tố cáo tham quan ô lại bất nhân ngày đêm quấy nhiễu dân lành.
Nếu Nguyễn Trãi dám đứng lên đánh đuổi quân thù xâm lược "đem đại nghĩa thắng hung tàn, lấy chí nhân thay cường bạo" thì NBK cũng dám đứng lên chống lại cường quyền thối nát, bênh vực trăm họ điêu linh. Mở đầu bài thơ ông viết:

Trời vốn sinh ra dân
Mong ấm no hạnh phúc 

Đó là tư tưởng thân dân "lấy dân làm gốc" lý tưởng cao đẹp sáng ngời của nền nhân chủ làng xã nước Văn Lang từ thời Vua Hùng. Trời  sinh ra dân, thánh nhân dạy dân, vua quan mang ấm no, hạnh phúc đến cho dân, gọi là thế thiên hành đạo, tuân theo ý trời, thuận theo lòng người, đắc nhân tâm. Thế nhưng đám "chuột lớn" đã nghịch đạo trời, trái lòng người, làm "mất nhân tâm" nên phải nhận quả báo: 

Mi làm mất nhân tâm
Tất bị người xé xác

Mấu chốt của tấn thảm kịch nằm ở câu:

Chuột lớn sao bất nhân

"Chuột lớn" ám chỉ bọn quyền cao chức trọng mãi quốc cầu vinh, tham phú phụ bần, tham vàng bỏ ngải, quay lưng bằng hữu, phản bội anh em, khinh rẻ họ hàng, chối bỏ quê hương, bán đứng giang sơn, mưu mô tàn độc, ăn trên xương máu, uống trên mồ hôi nước mắt đồng bào.

Vụng trộm nhiều mưu độc...
Dám coi thường mạng dân
Tàn hại quá thảm khốc. 

Sự gian trá, lưu manh, lừa bịp, giả hình, mị dân, thâm độc, tàn bạo, vô đạo nằm ở câu: 

Dựa thành xã mưu gian 

Thành xã: Thành là "Thành Hoàng bổn cảnh", Thành Hoàng được Vua phong, thờ ở Đình gồm 3 bậc: Thượng đẳng thần, Trung đẳng thần và Hạ đẳng thần. Bổn cảnh là khu vực này đây. Thành Hoàng là vị Thần tối cao của làng xã. Thờ Thành Hoàng là thờ luật lệ lề thói gia phong của làng xã.

Cũng có thể hiểu cách khác, Thành là bức tường thành bao quanh đô thị, Hoàng là cái hào bao quanh bức tường thành. 

Còn "Xã" là xã tắc, theo tác giả Đào Duy Anh trong Từ điển Hán Việt:

"Dân cần có đất ở nên lập nền xã để tế thần hậu thổ, dân cần có lúa ăn nên lập nền tắc để tế thần nông. Mất nước thì mất xã tắc, nên xã tắc cũng có nghĩa là quốc gia".

Theo giáo sư sử học Lê Văn Lan:

"Từ xa xưa, không chỉ đối với người dân, mà ngay cả các vương triều, kinh đô VN và Trung Hoa, đàn Xã Tắc có vị trí vô cùng thiêng liêng. Giữ gìn, bảo tồn đàn Xã Tắc cũng chính là giữ gìn Sơn Hà Xã Tắc".

Qua những phân tích trên, chúng ta thấy 2 chữ "Thành Xã" có ý nghĩa rất thiêng liêng cao trọng của quốc gia dân tộc, vậy mà chuột lớn vẫn chui vào góc thành, ẩn trong hang hốc nền xã, dựa/cậy vào Thành xã, hoặc lấy danh nghĩa "Thành xã" để tính mưu gian làm điều bất chính, đến nỗi:

Khổ nhọc nông phu than
Ốm gầy điền phụ khóc

Bài thơ có cái kết rạch ròi, minh bạch, có hậu, kẻ ác phải bị đền tội: 

Phơi ngoài chợ trong triều
Cho quạ diều mổ rỉa

Người dân lương thiện được hưởng sự công bằng:

Cho dân đen tuỵ tiều 
Được an hưởng hạnh phúc.

Bài thơ chỉ có 22 câu nhưng đã nói lên nhiều điều sinh tử có quan hệ đến vận mạng mất còn của quê hương dân tộc. Qua đó, chúng ta thấy tác giả là bậc đại nhân quân tử ngoài bản tính ngay thẳng, can đảm, còn có tấm lòng vị tha yêu thương đồng loại, có tư tưởng tiến bộ văn minh nhân bản. Bài thơ Ghét Chuột ra đời đã 500 năm rồi mà vẫn mới mẻ, cứ tưởng như mới làm hôm qua, mang ý nghĩa thời sự nóng bỏng, sáng ngời đạo lý nhân nghĩa, nhân đạo. 

Thiển nghĩ, tác giả không chỉ là kẻ sĩ, thi sĩ, nhà tiên tri, mà còn là Bồ Tát, Thánh Nhân, trong hoàn cảnh nào cũng giữ tròn khí tiết của người quân tử, xứng đáng với danh hiệu Tuyết Giang phu tử, hay Bạch Vân am cư sĩ.

VINH HỒ
Dec 20, 2019

  
Phiên âm chữ Hán

TĂNG THỬ
Duy thiên sinh chưng dân
Bão noãn các hữu dục
Ô hoàng cổ thánh nhân
Giáo dĩ nghệ ngũ cốc
Phụ mẫu ngưỡng tri sự
Thê tử phủ tri dục.
Thạc thử hồ bất nhân!
Thảo thiết tứ âm độc
Nguyên dã hữu cảo miêu
Lẫm dữu vô dư túc
Lao phí nông phu thán,
Cơ tích điền phụ khấp
Dân mệnh vi chí trọng,
Tàng hại hà thái khốc.
Thành xã ỷ vi gian
Thần, nhân oán mãn phúc.
Nhiêu thất nhiêu hạ tâm
Tất thụ thiên hạ lục.
Thị triều tứ nhĩ thi,
Ô, diên trách nhĩ nhục.
Tận sử điêu sái dân
Cộng hưởng thái bình phúc.
Nguyễn Bỉnh Khiêm

Dịch nghĩa:

GHÉT CHUỘT
Trời sinh ra dân chúng,
Sự ấm no mọi người đều mong muốn.
Từ xưa các đấng thánh nhân
Dạy dân trồng ngũ cốc
Ngẫn lên thì phụng dưỡng cha mẹ,
Cuối xuống thì nuôi nấng vợ con.
Chuột lớn kia sao quá bất nhân
Vụng trộm thêm nhiều mưu độc hại. 
Đồng nội có mạ khô, 
Kho đụn không thóc thừa. 
Vất vả nghèo khổ, nông phu than vãn, 
Gầy ốm, điền phụ khóc lóc
Sinh mệnh của dân là trọng,
Tàn hại sao mà quá thảm khốc. 
Chốn thành xã dựa vào để làm điều gian,
Thần, nhân oán chứa đầy bụng
Mi làm mất lòng thiên hạ, 
Tất bị thiên hạ giết chết. 
Phơi xác mi trong triều ngoài chợ,
Quạ, diều mổ rỉa thịt mi.
Như thế mới khiến cho dân điêu tàn ốm yếu
Cùng hưởng thái bình hạnh phúc. 

Bài thơ dịch:
GHÉT CHUỘT

Trời vốn sinh ra dân
Mong ấm no hạnh phúc
Ôi ngày xưa thánh nhân
Dạy dân trồng ngũ cốc
Trên phụng dưỡng song thân    
Dưới nuôi nấng thê tử   
Chuột lớn sao bất nhân
Vụng trộm, nhiều mưu độc
Ngoài đồng cây mạ khô
Trong kho không hạt thóc
Khổ nhọc nông phu than
Ốm gầy điền phụ khóc
Dám coi thường mạng dân
Tàn hại quá thảm khốc. 
Dựa thành xã mưu gian
Thần nhân lòng căm tức
Mi làm mất nhân tâm
Tất bị người xé xác
Phơi ngoài chợ trong triều
Cho quạ diều mổ rỉa
Cho dân đen tuỵ tiều 
Được an hưởng hạnh phúc.

Vinh Hồ tạm dịch.
Orlando Dec 15, 2019

VẾ XUẤT NĂM TÝ CỦA VINH HỒ 

VINH HỒ
Orlando, Dec 21, 2019