Văn Nghệ Biển Khơi trân trọng giới thiệu:

Vi
Tập thơ Trần Hạ Vi
Nhà Xuất Bản Hội Nhà Văn, 2020

***

TRẦN HẠ VI

Tên thật là Nguyễn Yến Ngọc
Sinh năm 1979 tại An Giang, Việt Nam.
Học đại học, cao học và tiến sĩ ở đại học Monash, Australia.
Sống và làm việc tại Canada từ năm 2015. Hiện giảng dạy ngành tài chính tại trường Đại học Saint Francis Xavier (StFX), thuộc Nova Scotia, Canada.
Đã in nhiều thơ trên báo, tạp chí văn chương trong và ngoài nước.
Tác phẩm:
- Lật tung miền ký ức. Tập thơ, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2017.
- Vi. Tập thơ. NXB Hội Nhà văn, 2020.

oOo

ĐẾN VỚI TẬP THƠ VI CỦA TRẦN HẠ VI: SỰ CUỐN HÚT TỪ MẠCH THƠ TRẺ TRUNG VÀ HIỆN ĐẠI
Nguyên Bình

Những mảnh ghép tâm cảm đan kết thành một tác phẩm thơ mới mẻ, thanh tân, với ngôn ngữ thơ đời thường trong trẻo, hiện đại. Tròn trịa 70 bài thơ của Trần Hạ Vi trong tập thơ Vi đến với độc giả bằng mảng cảm xúc tức thời, đề tài chạm đến mọi ngóc ngách cuộc sống, thi ngôn, thi ảnh không kế thừa kiến văn, học thức, mà là những câu chuyện của cuôc sống, là những lay động ý thức, là cái nhìn vào bên trong của chủ thể sống động, giàu chất đời. Dòng ý thức ngẫu nhiên đến và đậu lại, tạo cho thơ Trần Hạ Vi một dáng vẻ tinh khôi mà trầm tĩnh, bi hài khó gặp.

anh gặp một cô gái đẹp là phải lòng
nhưng vẫn cặm cụi mỗi ngày tin nhắn
cho một cô gái hình như không đẹp lắm
một dòng tin nhắn mỗi ngày

Quá trình sáng tác của nhà thơ là một chuỗi những phát hiện thú vị về các mối tương quan giữa người với người, sự bộc lộ đối kháng bi hài giữa con người và những va chạm với khoảnh khắc sống, yêu, ghen và hờn lẫy:

khi em hôn anh
bài thơ dở dang
gọi là
hạnh phúc.

Trần Hạ Vi thấu cảm nội tâm nhân vật của mình như nhìn qua lớp pha lê trong suốt, hồn nhiên, ráo hoảnh, tường tận lẽ thường hằng của con người trong xã hội, tạo cho người đọc một cảm giác gắn kết thân thiện với tác giả, mà e dè với nhân vật trữ tình trong thơ:

sau lần hủy rồi kết bạn lại với nàng
anh bỗng trở thành một người khác

Cảm xúc yêu đương đến từ thực tại bản thân được Trần Hạ Vi giãi bày bằng cái nhìn thánh thiện, xây dựng nên lâu đài thơ tình độc đáo, rất trẻ thơ và cũng rất đàn bà:

“của em, Trần Hạ Vi”
em chết cứng người
tê tê đầu lưỡi
Nhà thơ không giấu diếm gì cả, khai phóng nỗi hoang mê giữa chữ và cảm giác, giữa thơ và tình yêu:
những câu nói đơn giản
nuốt em tận cùng mềm mại
hồn em điếng ngất
là câu chữ
hay tại anh.

Tôi có cảm giác Trần Hạ Vi viết mà không cần ý đồ sáng tạo, chính cuộc sống bắt nhịp cho nhà thơ tấu lên những thi khúc, những bài tình ca, và thơ chảy tràn từ chất liệu của khoảnh khắc hít thở khí trời, nhai kẹo chewinggum và gặm nhấm hương vị chocolate của cuộc đời.

Với sức sống của người phụ nữ hiện đại, sung mãn, giàu nghị lực, tư tưởng phóng khoáng, khát vọng khẳng định mình tiềm tàng, nhưng sẳn sàng manh động trong tâm thức đã thúc giục nhà thơ viết, ban đầu tưởng chỉ là một gợi ý so sánh, nhưng thực ra nhà thơ chẳng cần e dè khi vạch áo đàn ông cho bạn mình xem lưng:

hãy tưởng tượng
bạn hôn một người
ngủ với một người khác
và nhớ về một người khác nữa

Bọn đàn ông là thế, tại sao một phụ nữ lại không thể? cho nên cô gái hiền lành mà đầy lòng trắc ẩn Trần Hạ Vi nhỏ nhẻ ra tuyên ngôn:

bạn chờ gì
không dám yêu như đàn ông?

Càng đọc sâu vào thơ Trần Hạ Vi, tôi càng thấy rõ cái chất TRUYỆN NGẮN, biểu hiện ở những câu kết, mà ở đó nhà thơ giải quyết hết cái ngọn nguồn, cái bản chất của những chằng chịt nội tại trước đó, nó mang lại sự duyên dáng cho bài thơ, nó cũng chứng minh sự thấu hiểu tâm lí hết sức thuyết phục của tác giả:

những khi thích trêu anh
em viết những bài thơ rất ác
đá xoáy
giẫm
đạp
chà nát
…..
anh luôn cười
và thả tim
anh chỉ đau nhất
khi em đi viết thơ tình
cho một thằng khác

Sở hữu sức mạnh ấy, nhà thơ có đủ bản lĩnh để trêu ghẹo người đàn ông mà cô yêu thương, tỉnh táo mà chân thành, ráo hoảnh mà rớm lệ (?) chừng như mai mai mỉa mỉa, sự mai mỉa ung dung, hiện đại ghê gớm:

…
anh hôn em thật tình
anh yêu họ thật tình
vì anh là đàn ông.

Thơ tình Trần Hạ Vi nóng bỏng mà thật thà, nhà thơ như đứa trẻ tập yêu. Và trong những lúc như thế, tôi thấy một Trần Hạ Vi lãng mạn, thanh khiết và đắm say, nhà thơ viết nên những câu thơ đẹp hiếm thấy:

giá mà anh có thể ôm em
và ngủ một giấc
khi dậy thì trăng lên
…
em đánh rơi cái kẹp tóc, chúng ta đi tìm
trong bóng tối, dưới bóng dừa dưới bóng trăng…

Lãng mạn và thi vị đến đáng yêu!
Nhưng tình yêu không chỉ là lãng mạn, êm đềm mà luôn là đớn đau, Trần Hạ Vi cũng thế thôi. Tôi cho rằng đây là những câu thơ tuyệt bút viết về tình yêu, khi nhà thơ trẻ trở về với chính mình, vứt bỏ cái tôi uyên áo thấu cảm tình đời của một Trần Hạ Vi với giọng thơ tự tin mà đầy tính bỡn cợt. Vâng chúng ta chiêm ngưỡng Trần Hạ Vi yêu đương và tuyệt vọng trong mấy dòng thơ này:

nửa năm
lệ chảy bao nhiêu dòng
vui mừng bao nhiêu phút
…
bút nhúng mực trăng
thơm giấy tỏ tình

Có lẽ nào tôi bị cuốn trôi vào dòng chảy thơ vừa tươi mát vừa cuộn trào mà không tìm ra chỗ dừng cho bài viết. Điều đó một mặt nói lên sự cuốn hút tự nhiên của mạch thơ trẻ trung của Trần Hạ Vi, vừa cho thấy hiệu ứng tương tác hiếm gặp giữa người đọc và người viết mà tác giả đã tạo ra. Thơ Trần Hạ Vi hiện đại nhưng không khó hiểu, những bài thơ thành công không nằm ở sự sáng tạo ngôn ngữ mà ở sự phát hiện kì thú nội cảm và phơi bày tính cách ẩn sâu, giấu kín của nhân vật trữ tình.

Tôi thực sự may mắn khi được nhà bình luận Châu Thạch giới thiệu tập thơ Vi kì ảo, cộng với sự nhiệt tình dễ mến của Trần Hạ Vi đã tạo điều kiện cho tôi tiếp cận tập thơ nhỏ nhắn đáng yêu mà ẩn chứa nhiều thi vị. Chúc Trần Hạ Vi tiếp bước thành công trên cái nghiệp văn chương, nỗi đam mê tay trái bên cạnh cái học vị tiến sĩ và là giảng viên ở một trường đại học ở Canada.

(Nguồn: http://vanviet.info/nghien-cuu-phe-binh/den-voi-tap-tho-vi-cua-tran-ha-vi-su-cuon-ht-tu-mach-tho-tre-trung-v-hien-dai/)

oOo

Thơ Trần Hạ Vi bút nhúng mực trăng
Võ Quê

Qua giới thiệu của nhà thơ Võ Thị Như Mai ở Tây Úc, tôi được giao lưu với nhà thơ Trần Hạ Vi, một người sinh ra, lớn lên ở An Giang nay đang định cư tại Canada. Duyên văn nghệ từ lâu đã thành một vòng tay thân ái kết nối nhau thân tình, chân thật, không biên giới giữa những người đồng điệu thi ca.

Tôi may mắn và mau mắn được nhận tập thơ Vi (Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2020) do tác giả Trần Hạ Vi gửi tặng. Được biết cũng từ nhà xuất bản này, năm 2017 nhà thơ Trần Hạ Vi đã ấn hành tập thơ Lật tung miền ký ức. Huế đang những ngày đông hàn, được đọc thơ của một người gửi về từ hải ngoại là một niềm vui, ấm áp và trang trọng. Đọc từ từ, đọc chậm 70 bài thơ trong tập Vi mới cảm nhận lắng sâu được những điều người thơ chắt lọc, khảm, nạm ngôn từ vào trong mỗi bài thơ.

Vi đã và đang khái quát nên một không gian đẹp về cõi tình với nhiều cung bậc buồn vui, khổ đau, hạnh phúc vốn hiện hữu xưa nay và mai sau từ phận số mỗi con người. Tình yêu trong thơ Trần Hạ Vi đã tinh luyện thành chuỗi trân châu quý báu giúp người đọc hòa tâm, thấu hiểu để cùng tác giả nâng niu những hạt tình thơ.

Đề tài những bài thơ tình của Trần Hạ Vi là những gì được bắt gặp, tìm thấy, trải nghiệm, sống giữa đời thường, đơn giản, gần gũi. Nhưng bên trong nội dung tưởng là đơn giản ấy lại tiềm ẩn một chiều sâu nội tâm chan chứa nguồn tình, giàu hình ảnh, nhạc điệu với cấu tứ lạ, rất riêng: “nàng viết cho anh một bức thư tình/ vết môi son chi chít/ vui mừng chen mờ mịt/ biết giấu ở đâu…” (bức thư tình); “em ngồi cho trà vào những túi nhỏ/ lá trà khô quắt tự ép mình/ cong queo/ mỗi túi trà như một muỗng cà phê/ như tình nghèo/ như yêu thời bao cấp/ lằn ranh đói khổ vật chất/ tình yêu như con thú dữ/ đôi khi cần bỏ đói/ không thể nâng niu…” (túi trà); “đời anh nhiều ngăn kéo/ em ở ngăn nào – đã biết hay chưa?/ tim anh nhiều chìa khóa/ em cầm chìa nào – đã mở được chưa?/ chiều nay/ em hack bộ não anh/ nhìn thấy/ chùm vông vang vàng ngõ xưa.” (ngăn kéo).

Những đoạn kết của mỗi bài thơ trong Vi thường bất ngờ và đã giúp cho tứ thơ chặt chẽ, cô đọng, có sức bật xuyên suốt toàn bài khiến người đọc thấy gần gũi, đồng cảm cùng người thơ: “những kết nối vô thường/ trong cuộc đời huyền nhiệm/ em không phải ảo ảnh xa xanh vời vợi/ em chỉ là/ cuộc đời yêu dấu/ của anh.” (cuộc đời yêu dấu). Đoạn kết ba bài thơ khác: “em đã yêu anh/ nhiều hơn em được phép/ ảo không thể hóa thật/ nút chặn của em đâu?” (nút chặn); “anh yêu em/ như yêu tất cả đàn bà con gái/ những cô có chữ thị/ và những cô không có chữ thị/ trong họ tên mình/ anh hôn em thật tình/ anh yêu họ thật tình/ vì anh là đàn ông.” (tình yêu đàn ông); “sinh nhật có bao giờ là đúng lúc/ yêu nhau có bao giờ là đúng lúc/ bút nhúng mực trăng/ thơm giấy tỏ tình” (quà sinh nhật).

Vi cũng giúp người yêu thơ hiểu nhà thơ Trần Hạ Vi giàu cá tính, khác người trong sáng tạo văn học, từ đó nhìn nhận Trần Hạ Vi có tiếng nói riêng, bằng bút lực độc đáo để tạo nên những bức tranh thơ lung linh sắc màu rung động, tràn đầy cảm xúc, vừa đằm thắm, vừa mãnh liệt, đượm ý, gợi tình.

Đọc Vi của nhà thơ Trần Hạ Vi, tôi tâm đắc với Lời bạt thơ tình Trần Hạ Vi của nhà phê bình Nguyễn Đức Tùng. Chắc ông đã hiểu và quý người thơ để tinh tế cảm nhận về hình thức thể hiện cũng như nội dung Vi:

“… Từ vựng của Trần Hạ Vi gồm những chữ thông dụng. Chị không cố gắng sinh ra chữ như một cách làm mới, không dùng các dấu chấm, dấu phẩy, xuống dòng để làm bài thơ trở nên lạ. Chị chấm câu và dùng chữ chính xác…
…Trần Hạ Vi có khả năng gần như bẩm sinh, rút ngắn và làm mờ khoảng cách giữa người viết và người đọc, tạo ra sự thân mật mau lẹ, làm cho người đọc dễ hóa thân vào tác giả, sống chính cuộc đời ấy, ăn, ngủ như vậy, yêu đương và thổn thức như vậy, dày vò và sung sướng như vậy…”.

Thời gian gần đây, nhiều nhà thơ, nhà văn ở nước ngoài đã có nhiều tác phẩm văn học đăng trên báo chí, cũng như xuất bản, in ấn, phát hành trên quê hương Việt, trong đó có nhà thơ Trần Hạ Vi. Đây là tín hiệu vui khi dòng chảy văn học hải ngoại đang được độc giả trong nước hân hoan tiếp nhận với sự trân quý, tin cậy, mến yêu.

Chúc mừng Vi của Trần Hạ Vi đã góp một phần không nhỏ trong việc giao lưu, kết nối đôi bờ văn học, nhờ có Vi tình văn nghệ sống mãi trong mỗi chúng ta bền bỉ cùng năm tháng như nghệ sĩ Bửu Lộc từng viết trong một bài ca Huế: “Sắc với tài, danh lợi tàn phai, tình văn nghệ không phai…”

Tiếp theo Vi là gì? Những người yêu thơ đón đợi Trần Hạ Vi mở ra những trang đời mới, đầy tình, lãng mạn và rất thơ!

Huế 18.12.2020
Võ Quê

oOo

lời bạt
thơ tình Trần Hạ Vi
Nguyễn Đức Tùng

Đôi khi vào buổi sáng sớm, một vài câu thơ của Trần Hạ Vi trở lại trong tâm trí tôi, như lời tâm sự hay một sự thật. Thơ chị là cuốn nhật ký từ bên trong. Nhiều người quanh ta đang hạnh phúc vì có tình yêu, nhiều người khác đã có, đánh mất. Nhưng chị có cả hai cùng lúc: niềm vui và nỗi buồn, lo âu và may mắn.

tháng mấy sao mùa xanh thế
nghịch ngầm cát bỏng mắt trong
cánh nhạn xa mùa chưa tỏ
sương mai uống tối rưng lòng.

Trong những bài khác, thơ chị không trau chuốt như vậy, và ý tưởng rõ ràng hơn. Làm thế nào để dung hợp cái đẹp của ngôn ngữ và tính mục đích? Bài thơ của chị định nói một điều gì, không những thế, còn định nói với một người nào. Đó là thứ ngôn ngữ trẻ trung, khi ngọt ngào thì ngọt ngào quá, khi lại phũ phàng. Thơ châm biếm nhiều hơn hài hước, khiêm tốn nhiều hơn lên giọng, trong sáng nhiều hơn mờ ảo. Đó là thơ tự do của những năm gần đây.

nhà em ít cãi nhau
nên lâu lâu là em muốn khóc.

Tôi vốn cẩn thận khi đứng trước sự đơn giản. Nhiều khi chúng chỉ là giản đơn trống rỗng, có lúc bên trong chứa những bí mật. Bề ngoài, các quãng đời của chị thể hiện rõ ràng, không giấu diếm. Chị thành thật nhưng không phải khi nào cũng tin vào quyền năng của thơ ca. Thực ra, đối với tình yêu, Trần Hạ Vi cũng có lúc nghi ngờ. Tuy còn khá trẻ, dường như chị sống nhiều hơn một cuộc đời:

em ngồi cho trà vào những túi nhỏ
lá trà khô quắt tự ép mình
cong queo
mỗi túi trà một muỗng cà phê
như tình nghèo
như yêu thời bao cấp
lằn ranh đói khổ chật vật
tình yêu như con thú dữ
đôi khi cần bỏ đói
không thể nâng niu
em cho trà vào những túi nhỏ
như phân phối khẩu phần
siết hờ miệng túi phân vân
nhớ anh bao nhiêu
xa anh bao nhiêu
phải chăng là đã đủ?

Thơ đối với Trần Hạ Vi là phương tiện để trò chuyện với tình yêu ở ngã rẽ của đời, bao dung và khắc nghiệt, trung thành và phản bội. Thơ tình không chỉ là thơ tình mà còn là ký ức của một người sống sót sau tai nạn, quãng đời truân chuyên, và đôi khi, sau một cái chết.

mênh mông quá
ta lạc lòng hồ lạ
nước mịn màng
nước ve vuốt trầm kha
yêu em đó
ta gặp em ngày lạ
tim rộn ràng
tim chở máu phù sa.

Có lẽ có người phàn nàn thơ chị bị ám ảnh quá nhiều bởi những vấn đề riêng tư. Thì đó cũng là rắc rối của thơ trữ tình hôm nay: đào sâu vào cái tôi của mình, không chú ý đến người khác. Nhưng trong văn chương, người đọc phải nhìn thấy cái bóng của chính họ. Thế này thì riêng hay chung?

em đã từng yêu anh
hơn người đàn ông đó
anh lẳng lặng ra đi
người ta lau nước mắt cho em
rồi hôn em
em không phản đối
trước khi quay về
anh hãy chạy qua chín dòng suối
vớt lại giọt nước mắt em.

Càng về sau, Trần Hạ Vi càng đi xa khỏi tính rành mạch, tới gần phía đường biên lẫn lộn sáng tối, tìm cách nói những điều khó nói. Đó là thứ thơ nổi loạn của người nữ, thoát khỏi định kiến về giới tính, gia đình, văn hóa. Nhưng một người muốn nổi loạn chống lại quá khứ cần phải hiểu quá khứ, chống lại cái cũ cần hiểu cái cũ.

tháng mấy chòng chành ước nguyện
nhẹ nhàng anh nói lời yêu
cứu vớt đời nhành cúc mỏng
yêu - không yêu; tả tơi chiều
tháng mấy mặt trời hôn vội
mây hồng ráng đỏ bên sông
bắt đầu mà thương thấy tội
nụ cười sưởi ấm hờn đông.

Chúng ta muốn nhìn thấy nhiều hơn trong thơ chị khía cạnh thiên nhiên và xã hội, vốn thiếu vắng trong thơ tình. Cùng với một số nhà thơ cùng thế hệ, chị là tiếng nói độc đáo, mạnh mẽ, cất lên từ lồng ngực một người tình, người vợ, người mẹ, sống xứ người, làm việc trong môi trường tiếng Anh nhưng làm thơ bằng tiếng Việt, một thế hệ trí thức mới trước đây chưa từng có. Thế giới qua mắt Hạ Vi là một thế giới phục vụ cho tình yêu; tôi tin rằng rồi đến một lúc chị sẽ mở rộng quan điểm ấy và nhìn thế giới trong những chiều kích lịch sử. Chị sử dụng thể thơ tự do không câu thúc, đó chính là điểm mạnh và điểm yếu. Trần Hạ Vi có khả năng gần như bẩm sinh, rút ngắn và làm mờ khoảng cách giữa người viết và người đọc, tạo ra sự thân mật mau lẹ, làm cho người đọc dễ hóa thân vào tác giả, sống chính cuộc đời ấy, ăn, ngủ như vậy, yêu đương và thổn thức như vậy, dày vò và sung sướng như vậy. Đó gần như là loại thơ thuộc khuynh hướng xưng tội của Mỹ, như của Sylvia Plath, nhưng mới mẻ hơn, hồn nhiên hơn.

sinh nhật anh mùa hạ
em chuẩn bị quà
đầu mùa đông
nửa năm
lệ chảy bao nhiêu dòng
vui mừng bao nhiêu phút
sinh nhật có bao giờ là đúng lúc
yêu nhau có bao giờ là đúng lúc
bút nhúng mực trăng
thơm giấy tỏ tình.

Hình ảnh trong thơ chị xuất hiện ít nhưng đẹp; bài thơ đôi khi như giai thoại. Chúng ta vẫn chưa nhìn thấy hết tài năng và ảnh hưởng của những nhà thơ mới xuất hiện sau năm hai ngàn, trong nước hay hải ngoại. Thành tựu của họ khó xác định không những vì số lượng tác phẩm còn ít, mặc dù có người có sức viết ghê gớm, mà còn vì những chiều hướng nghệ thuật mà họ theo đuổi, táo bạo, bí ẩn. Lớn lên trong một xã hội ngày càng phân rã, những giá trị bị đảo lộn, tiếp cận thế giới bên ngoài giữa những thay đổi chóng mặt, có lẽ chị làm thơ để giữ mình lại trong quỹ đạo của ngôn ngữ và văn hóa Việt. Của tình yêu. Ngoài thơ tự do, chị cũng viết một vài bài thơ có vần, xúc động.

dã tràng hay còng đá
cũng là xe cát thôi
viên tình tròn vành vạnh
chìm kiếp sóng bạc vôi
con đường chiều trắng quá
nhạt nhòa đốm mắt môi
cuộc tình mình trắng quá
sao đã mất nhau rồi?

Xuất thân từ một ngành học không liên quan đến văn chương, ở một nơi xa cộng đồng Việt, ít khi về nước, chị vẫn giữ mối liên kết với quê nhà bằng ngôn ngữ và mạng xã hội. Như thế, viết là con đường trở lại với lịch sử và hy vọng mới. Thơ chị riêng tư, gần gũi, tin cậy, không êm ái dịu dàng mà gập ghềnh, thô ráp, nhiều chất văn xuôi. Tính chất văn xuôi làm cho thơ hôm nay có những đặc điểm: gần văn nói, xa vần điệu cổ điển, nhiều cách thể hiện ý tưởng, và tứ thơ trở thành xương sống. Mặt khác, ngôn ngữ nào cũng thay đổi, những chữ vốn cũ nay có thể mang nghĩa mới, và ngày càng sinh ra những kết hợp mới, vừa nhiều ý nghĩa vừa nhòe mờ: những thay đổi như thế giúp nhà thơ hôm nay có nhiều cách tiếp cận hơn với hiện thực, nhưng mặt khác cũng đưa người đọc đến với hai trạng thái, hoặc tăng cường hiểu biết hoặc làm họ ngoảnh mặt đi, gây sự phân cực trong độc giả.

bạn chờ gì
không dám yêu như đàn ông?

Không phải là một câu thơ tầm thường.

Có một sự thẳng thắn gần như tàn nhẫn, một sự sâu sắc che giấu cái nông nổi, và vẻ nông nổi che giấu sự sâu sắc. Cũng vậy, sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất, nam và nữ, truyền thống và nữ quyền, sự buồn rầu trống rỗng và tình yêu cuộc sống, trộn lẫn trong bài thơ Trần Hạ Vi, làm cho thơ ấy trở thành một hỗn hợp hiếm, lạ.

em trải qua năm năm đọc ngôn tình
cùng với hai người bạn
sủng, sắc, ngược, huyền huyễn, hào môn
xuyên không, trùng sinh, hiện, cổ và cận đại
lớp lớp sóng tình nhấn chìm bờ đại hải.

Lạ chưa phải là hay. Nhưng là khởi đầu phải có của người làm thơ, nhất là người làm thơ hôm nay. Bạn không có nó ư? Tôi thực không có nhiều hi vọng. Vì làm thơ bây giờ khó hơn ngày trước. Mối quan hệ giữa tính mơ hồ và tính trực tiếp, tuy vậy, thuộc về tay nghề của cá nhân tác giả: quá mơ hồ thì bài thơ không có sức sống, quá trực tiếp thì bài thơ trở thành thông báo. Đọc một bài thơ trong trẻo cũng tựa như khi bạn nghe tin tức đọc trên đài phát thanh, chữ nào tách bạch chữ đó; trong khi ở người không chuyên nghiệp, sự phát âm của chữ sẽ dính vào nhau. Tính đa nghĩa của một câu thơ không liên quan gì đến sự trong sáng của nó, thậm chí ngược lại: một câu thơ càng trong sáng, ý nghĩa càng tích tụ nhiều lớp.

những đau đớn lòng ngày xưa đã ngủ yên
em có yêu anh như người thay thế
trời buông nắng xế
héo nhành hồng
héo cả lá thư tay.

Từ vựng của Trần Hạ Vi gồm những chữ thông dụng. Chị không cố gắng sinh ra chữ, không dùng ngôn ngữ như một cách làm mới, không dùng các dấu chấm, dấu phẩy, xuống dòng để làm bài thơ trở nên lạ. Chị chấm câu và dùng chữ chính xác.

cảm giác em sẽ ngồi với anh thật lâu
và sau anh cũng không còn yêu ai nữa
bức tường xây dang dở màu vôi vữa
có những tình yêu vĩ đại hơn gái với trai.

Không, không phải chính xác, mà là giản dị.

Một trong những công việc của thơ ca là nhắc cho chúng ta nhớ lại. Nhớ lại lịch sử, tội ác, lỗi lầm, tình yêu, chia lìa, đoàn tụ. Con người ngày càng trở thành tù nhân không phải của quá khứ mà là của cái chưa tới: sự lo âu. Chúng ta quan tâm quá nhiều đến chúng ta chăng, trong một thế giới ngày càng bất ổn?

thơ cho người đàn ông vô tư
vô cùng đặc biệt
chín mươi chín phần trăm
là sản phẩm của trí tưởng tượng.

Ngay cả sự đau khổ cũng được làm mới lại. Thơ có cả tối và sáng, thực ra thơ của ai cũng thế, nhưng ở chị chúng luân phiên thay đổi mau lẹ, như các cảnh trong phim. Khả năng chiếu rọi của chị vào hiện thực là đặc biệt, khả năng ấy sẽ còn được tăng cường hơn nữa nếu chị sử dụng một ngôn ngữ điêu luyện.

Không phải là một người có quan điểm nữ quyền rõ rệt, chị mang lại tiếng nói mới của một phụ nữ ở ngoài đất nước và, trong khi mối liên hệ của chị với quê hương vẫn còn đó, đang góp phần chỉ ra những hướng đi mới cho văn học của thế hệ mới, sự hội nhập dễ dàng và không mặc cảm, cách nghĩ ngợi về tự do, không định kiến, đương đại nhưng vẫn giữ hơi thở đằm thắm phương Đông. Người đọc có thể kỳ vọng rằng Trần Hạ Vi sẽ ngày càng làm mới hơn ngôn ngữ thơ ca của mình, một ngôn ngữ sẵn sàng đối diện với quá khứ nhưng bao giờ cũng hướng tới hiện tại, làm mới cảm xúc của chúng ta về thế giới, một thế giới biến động, pha lẫn buồn rầu đau đớn và hạnh phúc dịu dàng. Thơ Trần Hạ Vi đến nay vẫn còn dừng lại phần nhiều ở thơ tình. Tôi tin rằng về sau chị sẽ khai thác những đề tài khác, và cách viết cũng còn thay đổi. Tuy nhiên ấn tượng lớn nhất trong thơ chị phát ra từ quan hệ đối lập giữa lòng tin và sự ngờ vực, sự đồng cảm và cô đơn, cái bồng bột và cảm giác nhẫn nại, niềm hạnh phúc và sự chán nản cùng cực, đôi khi vô cớ, và cuối cùng, tính châm biếm và sự tha thứ. Trần Hạ Vi đi tìm tương tác giữa các cực đối lập và xác lập cân bằng cho mình ở đó: con đường đi tới của thơ chị.

ngày đầu tiên gặp anh
em sẽ khóc
những giọt nước mắt lăn ra như ngọc
dỗ dành nuôi sống cuộc tình xa.

Thơ Trần Hạ Vi cũng còn là lòng biết ơn đối với cuộc đời. Lòng biết ơn không dựa trên sức mạnh, tài năng, dũng cảm, những thứ mà tôi tin là chị có, mà dựa vào sự không toàn hảo. Sự không toàn hảo của vũ trụ, của con người, mỗi chúng ta. Lòng biết ơn làm cho chị trở nên thanh thản, giúp chị vượt qua bóng tối của đời mình. Thưởng thức đời sống, yêu mến nó, hân hoan biết ơn nó là một trạng thái của Trần Hạ Vi, trong trạng thái ấy không phải người ta quên bẵng đi người khác, mặc kệ thế giới, như người sống lạc quan ảo tưởng.

cong môi nhớ nụ hôn đầu
cái duyên con gái nhạt màu thanh tân
nhón tay vạt áo nhẹ nâng
thềm nghiêng nắng nhẹ chiều dâng hồn chiều.

Nếu mọi thứ đều trôi chảy, ngày nào cũng đẹp như ngày nào, chúng ta sẽ không biết ơn cái đẹp, sự trôi chảy: đêm tối làm ta chiêm ngưỡng ánh sáng. Trạng thái thứ hai của Trần Hạ Vi, mặt khác, sự u ám đau buồn, mất lòng tin, sự rã rời, trong khi làm một nhà thơ đau khổ, thì cũng làm người ấy tràn đầy lòng yêu thương trước ngày mới. Thơ chị là ý thức đối với đời sống. Nếu thành công, mà tôi tin chị sẽ, thơ Trần Hạ Vi là sự thức tỉnh. Thơ chị nhắc chúng ta về sự cần thiết của tình yêu, bất chấp những trắc trở, ly biệt. Thơ tình ấy có tính nhân đạo, chiếu sáng ngay cả trong bóng tối, chính là sinh ra từ bóng tối. Đó là một món quà mà trời đất ban tặng cho người phụ nữ, và chị mang đi để tặng lại cho người đọc chúng ta.

18/03/2020
N. Đ. T