Vòng quanh đất nước Việt Nam

Quỳnh Iris de Prelle, từ Brussels, vương quốc Bỉ

Mười mấy năm trước, khi còn ở Sài Gòn, tôi có mấy lần sau Tết mới về thăm nhà cha mẹ vì công việc. Đi xa hơn mười năm, năm nào tôi cũng có Tết Việt ở giữa trái tim Châu âu. Có năm, chúng tôi làm bánh chưng với các bạn người Việt Nam, có năm, chúng tôi ăn Tết kéo dài từ lúc giáng sinh đến tháng 1, tháng 2 tuỳ theo lịch di chuyển sớm hay muộn theo lịch ta. Năm nay, chúng tôi háo hức về thăm quê nhà Việt Nam vào tháng 2 lúc kỳ nghỉ cuối đông ở đây, bạn nhà tôi đặt lịch báo trên điện thoại, thi thoảng reo lên còn 40 ngày nữa nhé, rồi còn đúng 1 tháng nữa, chúng ta sẽ đang ở Việt Nam.

Năm 2014, chúng tôi về thăm nhà vào dịp Tết đúng 1 tuần. Ăn Tết Việt cùng đại gia đình lớn và lễ báo hỉ của 2 chúng tôi bởi trước đó chúng tôi đã làm lễ cưới ở toạ thị chính ở Brussels cùng gia đình bên này. Đám cưới giản dị và ấm áp cùng những người thân ở quê hương mới, sự chứng kiến của chính quyền nơi chúng tôi cư trú. Năm 2019, chúng tôi chuẩn bị đâu đấy về thăm quê nhà cùng bố chồng thì hoãn lại vì đại dịch covid 19 ập đến. 3 năm kéo dài, cuộc sống đang dần trở lại với các mũi tiêm chủng định kỳ. Các chuyến bay ít đi, dù mọi cánh cửa đã mở ra như trước nhưng đại dịch thay đổi nhiều thói quen của con người khắp mọi nơi. Đi đâu cũng đăng ký online, đi đâu cũng chuẩn bị rất kỹ càng cho sức khoẻ và sự an toàn. Tết năm nay, chúng tôi không về đúng ngày nhưng lịch hẹn tháng 2 cùng gia đình, người thân và bạn bè xa gần đã đang sắp đến. Tôi khỏi ốm trước những ngày gần kề Tết ta. Một bình hoa lys xanh vào ngày ông Công ông Táo tháng chạp. Đặt bánh chưng và giò lụa. Những nụ xuân xanh của những cành mai trắng đã đến bên nhà ấm áp. Một cái Tết ốm của mùa cúm tây hàng năm mà bây giờ tôi mới có trải nghiệm thật kinh hoàng. Chưa bao giờ một người khoẻ mạnh như tôi phải nằm liệt giường hơn 2 tuần, lại vào trước Tết. Tôi đành lỡ hẹn với các bạn bè Việt Nam gặp gỡ vào tháng 1 trước Tết, cũng lỡ hẹn với bên đại sứ quán với lời mời nhiệt thành đón Tết Việt năm nay, lỡ hẹn với Tết của cộng đồng người Việt ở vương quốc Bỉ vì tôi bị cúm nặng, lâu ngày, nên không gặp gỡ ở nơi đông người được.

Nhà tôi luôn sẵn sàng đón Tết, những cành mai trắng và mâm quả, bánh chưng và nấu cơm Việt Nam mời bố mẹ đến ngày mồng 1 Tết đầu năm như thường lệ. Ngày giao thừa cuối năm cũ ở đây trời nắng lên trong cái lạnh âm độ, tuyết rơi trong đêm ở thành phố. Các bạn nhỏ mặc áo dài chụp hình gửi cho ông bà ngoại ở Việt Nam. Tôi nấu nồi thịt trứng kho và kho nồi cá đối ngày hôm qua. Làm bánh xèo như thường lệ Tết về, món ngon dễ ăn và nhiều rau kết hợp với thịt hoặc hải sản… Chúng tôi chờ giao thừa theo giờ Việt Nam trước 6h. Buổi sáng mồng 1 vào ngày chủ nhật, 2 bạn nhỏ đọc về cung hoàng đạo và lịch châu á 12 con giáp. Tôi kể chuyện con mèo. Tết Việt là Tết Việt, theo lịch phương đông cùng các nước Châu á khác và mang căn cước văn hoá truyền thống Việt Nam, không thể giống ai khác. Ăn Tết Việt Nam cùng bố mẹ. Mẹ mang một bó hoa hồng đỏ rực, đúng tông màu của năm 2023, chúc mừng năm mới Việt Nam, chúc mừng Tết. Năm nào cũng thế, Tết và sinh nhật tôi trùng nhau, bố mẹ luôn mang hoa và quà đến cho chúng tôi vào ngày lễ ý nghĩa đặc biệt này. Và tháng 2 sẽ đến nhanh lắm, chúng tôi trở về Sài Gòn yêu dấu, thành phố nơi tôi chia tay Việt Nam cách đây hơn 10 năm.

Tôi gặp lại Nguyệt Phạm sau hơn 10 năm và Trang món mứt dừa ngọt ngào, gặp lại Minh Đức sau lần gặp gỡ ở nhà tôi bên này, gặp lại Ngọc Lép dù chớp nhoáng, gặp anh Nhã… Gặp dì Thanh Cao, học trò cũ của ông ngoại, biết đến dì từ lúc bé xíu học cấp 1. Gặp gỡ chị Dạ Ngân và Hoà Bình, vợ chồng hoạ sỹ Lê Triều Điển, anh chị Đặng Châu Long, Trương Văn Dân và chị ôm mạnh, cô Hồng Cúc và các chị em họ, gặp Công… Gặp gỡ các thế hệ văn chương Miền Nam và Sài Gòn, anh Nam Dao từ Canada, anh Hoàng Khởi Phong từ Hoa Kỳ… cùng rất nhiều anh chị từ Sài Gòn, Kim Cúc, Hoàng Hưng, Hoàng Dũng, Nguyễn Viện, Hiếu Tân, Thiếu Khanh, Phú Yên…cùng Bùi Chát, Anh Anh, Lý Đợi đã thân biết từ xưa thời film ảnh, gặp lại Maily, rồi chị Thanh Thuý, Hồng Anh. Sơn hâm đến cafe sớm, ăn sáng vỉa hè, rồi đèo xe máy không nón bảo hiểm trên đường Sài Gòn xanh xanh mát, rất sạch. Bất ngờ nhất với tôi là Sài Gòn sạch xanh hơn rất nhiều. Những người bạn văn chương lần đầu gặp gỡ như đã biết từ lâu qua chữ và tác phẩm. Lần đầu tiên gặp chị gái Khánh Huyền và gia đình, chị dâu họ bên nhà ông bà ngoại cùng quê Nga Sơn, chị Huyền năng động và chu đáo, quan tâm đến các em ở xa về.

Sẽ đi cùng cả nhà đến Mekong Delta vùng nước nổi mùa xuân trên các chợ trên sông ở Cần Thơ, miệt vườn Miền Tây mùa màng mới. Chúng tôi đến đúng ngày triều cường lên buổi sớm, thành phố ngập trong nước, nước dâng cao trên sông Tiền sông Hậu bốn bề. Bọn trẻ ấn tượng đời sống sông nước và chợ trái cây buổi sáng. Chúng tôi đến nhà cổ Bình Thuỷ, đi làng hủ tiếu, món gì cũng có khắp bốn miền, mua một chiếc gáo dừa như ở quê ngoại trong ký ức của tôi. Đến Cồn Sơn nguyên sơ miệt vườn mùa nhãn, ổi, vú sữa, thăm làng chài nuôi cá, ăn trưa tại nhà dân địa phương như bình thường, canh chua, thịt kho quẹt, cá chiên dòn… Chị Trúc Linh Lan Café vội vàng buổi sáng cùng chúng tôi khi tôi đi chợ Nổi về rồi lại tiếp tục tour trong ngày. Chị Lan chu đáo còn gửi quà cho gia đình để ãn trên tàu, nào bánh Pía, bánh tét, kẹo bonbon cho bọn trẻ…. Trong chuyến đi này, các bạn nhỏ háo hức với chuyến tàu xuyên Bắc Nam buổi đêm, gần 36 tiếng, chuyến tàu thống nhất của quê hương và lịch sử từ thời thuộc địa. Đức và anh Nhã đến chia tay phút cuối. Anh Vũ Trọng Quang kịp chụp hình và ngồi nán lại trước khi cả nhà lên tàu. Chuyến tàu có nhiều trải nghiệm quý giá, bạn trai nhỏ háo hức thay ga gối để ngủ thật ngon như ở nhà. Đồ ăn trên tàu rất ngon, ngạc nhiên chưa. Về đến Thanh hoá lúc 2h sáng cùng với người lái xe ba gác điện trên đường phố thênh thang về khách sạn gần đó. Tại hội sách của trường Đông Bắc Ga gặp anh Thạch, Vương và chị Bích Lê, cùng các thầy cô giáo và học sinh. Thật bất ngờ được chia sẻ một chút về sách và văn chương. Điệp chia sẻ về khoa học và vật lý. Chúng tôi sẽ về thăm nhà bố mẹ, gặp lại những bạn gái xưa đang sống tại quê nhà, cô giáo cũ đến thăm chúng tôi tại nhà bố mẹ vì biết í thời gian ở lại. Thăm bà ngoại nơi tôi sống lúc thiếu thời với những cánh đồng cói xanh và thắp hương cho ông, về thăm trường cũ, ngôi trường đẹp nhất trong ký ức. Về thăm quê nội, làng Mỹ Hào nơi tôi sinh ra ở đó vào ngày 8 Tết vẫn còn giữ nguyên giọng cổ của vùng văn hoá Đông Sơn. Đi Lam Kinh vùng cố đô xưa. Tôi về thăm lại trường xưa đúng tròn 40 năm với Tủ sách thường ngày do chính tôi khởi xướng, gặp lại các thầy cô giáo cũ và các bạn trẻ thế hệ mới, khai trương tủ sách tại trường PTTH Bỉm Sơn. Chia sẻ cùng các bạn học sinh về kỷ niêm của tôi cùng thị xã nhỏ bé này và sách, tình yêu văn chương. Chúng tôi sẽ trở lại Hà Nội đến Văn Miếu như thói quen không bao giờ thiếu bởi nơi ấy là tinh thần khí phách con người Việt Nam với chữ nghĩa và học hành nghiêm túc. Không thể không đi trên chuyến tàu điện trên cao về thăm trường đại học cũ, nơi thời sinh viên và film ảnh của tôi với tuổi trẻ thanh xuân. Đi đến với bảo tàng Văn học rồi gặp gỡ chiều Hà Nội với các bạn, các cô các chú lâu ngày chưa gặp. Gặp gỡ Việt Nam như thế, về nhà là như thế. Bất ngờ về Hà Nội với đám tang của Dương Tường, gặp chú Nguyên, chị Lan Anh, Kiên, Dung, Hoàng Hương… Café vội vàng với nhà văn họ Trần tên Thanh Cảnh… Đi thăm mộ nhà văn Thiệp. Hà Nội xây dựng hiện đại hơn, bụi bẩn hơn dù luôn đông, luôn vội. Đến thắp hương cho bà Diêm, chị gái bà ngoại, một phần gắn bó với mình ở Hà Nội. Các bạn gái thời đại học chờ lúc buổi tối muộn, Trang, Hiền Vũ, Khánh Linh, chị Hoài… Các bạn gái hồi phổ thông, Hằng, Quyên, Mùi biến rác thành hoa, Tình, Hoà, Huấn, Nhung. Đã bao nhiêu năm mới gặp lại Nhung thân yêu, bao đổi thay bất trắc, bạn vẫn đẹp và mạnh mẽ, công việc mói nhiều năng lượng. Gặp lại Mai, anh Thạch và Vương, lần đầu tiên gặp chị Loan và bé Thi Thơ, bác Đinh Hạnh. Phan Hải Hạc từ Huế ra Hà Nội, vô cùng xúc động. Cường từ Hàn Quốc về ăn tối cùng gia đình, Hà từ Buôn Mê Thuột về Sài Gòn… tình cảm của bạn bè lâu năm vô giá chân thành.

Về thăm nhà chính là thăm cả Việt Nam, đi đến những nơi có thể đến, có thể gặp gỡ chứ không riêng gì thăm gia đình riêng hay người thân của mình. Đó chính là về thăm quê hương theo nghĩa rộng, bốn bề trên khắp dải hình chữ S với những kết nối thân thương, với những kỷ ức và kỷ niệm. Còn ký ức để tìm về là còn căn cước văn hoá gốc Việt, là còn nhiều di sản cho chính bản thân mình làm nên sự giàu có căn cước của cá nhân, của chính tôi, một người con gốc Việt yêu tha thiết Tết và văn hoá di, sản truyền thống và căn cước của chính mình, căn cước văn hoá Việt như Triết học của Tết hay sự nghĩa tình của con người Việt Nam lương thiện, thật thà.

Gặp gỡ Việt Nam giữa tháng 2 và đầu tháng 3 của chúng tôi kết thúc sau 2 tuần bao yêu thương vô bờ bến với lịch trình khoa học và chi tiết, mang theo nhiều kỷ niêm, giàu thêm ký ức cho cả nhà chúng tôi.  Về thăm quê nhà hình chữ S thân thương, về nhà Việt Nam. Việt Nam thật tuyệt đẹp, con gái reo lên khi bồng bềnh trên sông nước Mê Kông hay năm nào chúng ta cũng về nhà Việt Nam.

Yêu thương,
Giêng hai Việt Nam, Brussels,