Căn nhà sau cửa biển

Hình như ngày của Nữ đã bắt đầu từ một lúc nào đó vào cuối cơn mất ngủ, lúc nàng ra khỏi nhà ngu ngơ từng bước chân theo quán tính u hoài trên bờ dốc cát.  Mắt còn nhấp nhem cơn trằn trọc, nàng bơ phờ nhìn về phương Đông. Mặt trời vẫn biệt tăm cùng bóng đảo đâu đó phía chân trời còn kín sương vây. 

Bóng từng chiếc thuyền đánh cá từ đêm khơi đơn độc quay về mong manh hiện dần trong màn hơi nước trắng lịm giúp Nữ mường tượng ra được phần nào lằn ranh của trời nước. Trong mênh mông chân trời giao thoa diệu vợi, từng cơn chớp biển vụt sáng rền rồi tan biến vào thoắt lịm tiền kiếp, sướt mướt mưa nguồn.  Đoàn tàu ngất ngư trồi dập trên triền nước tràn dâng lối vào cửa biển. Những cánh buồm tả tơi dắt díu nhau trong chập chùng sương xám bỏ lại sau lưng cơn biển động và những quầng mây gió xé tan hoang.  Ngọn gió cuồng xoay khiến Nữ phải lao đao cố giữ cho được cảm giác thăng bằng bằng cách bấm mấy ngón chân mình trên mặt cát ngấm sương đêm.  Cùng lúc nàng chợt nghe như có tiếng khóc nhỏ nhoi quanh mình, thầm thì thật gần như của chính nàng. Lúc Nữ nhận ra thì nước mắt đã mặn môi. Dòng lệ kí ức vẫn mãi khóc thầm về một buổi sớm vừa dứt bão, sương mù bay theo từng cơn gió lồng lộng nước, ngập ngụa điêu linh biết bao mảnh đời.  Nữ đã khóc với mẹ và những người đàn bà héo úa đứng chờ cha chờ chồng trên đồi cát gió trào nghiêng ngả lau.  Những bóng người mảnh mai và tiếng khóc dấp dúi vào nhau trên triền cát dẫn xuống bãi lưới bên sông. Bầy thuyền buồm xơ xác trở về bến đã đành bỏ lại con thuyền bạn nhỏ nhoi trong cơn bão biển. Lấy chồng làm biển hồn treo cột buồm... nên tiếng khóc mẹ chẳng còn ai dỗ dành.  Sau chiến tranh, con gái lớn theo chồng bỏ nước ra đi, ngôi nhà trong phố bị tiếm đoạt, người cha sa cơ dắt díu gia đình ra rẻo cát sau cửa biển để trở thành một người làm biển bất đắc dĩ. Ông nhọc nhằn mưu sinh và tưởng được yên lòng với cảm giác tự tại phiêu bồng những sớm chiều buồm căng lách mình thoát ra cửa biển. Trời chẳng chiều lòng người, giữa cơn giận dữ của biển, cha gắng dồn sức cứu được con trai rồi kiệt lực chìm chết trong biển sâu để hồn mẹ cũng vật vờ treo theo chiếc cột buồm gãy đổ nổi trôi cùng nước đại dương. Người anh trai hận biển bỏ xóm lên rừng biệt tăm. Mẹ tảo tần và khóc âm thầm những năm dài sau đó, cho tới ngày bà nằm xuống bên chồng trong bãi mộ chí hoang tím những lùm sim dại nằm kề bên xóm nhà vắng lặng xác xơ.

Ba mươi năm. Đời trôi. Bảo khơi xa vẫn thổi ruồng qua xóm chài vào những tháng mười mờ mịt đầm sông, lều bều gỗ mục nhớ nguồn.  Nữ vẫn sống qua những tháng mười đời mình, nhẫn nhục, loanh quanh như bầy còng xe cát  phụ rẫy trí nhớ, loay hoay tìm hoài vết chân mình giữa lằn ranh mơ hồ cát sóng. Đau xót xa đến rớm nước mắt từng bước chân lên lớp sò ốc vỡ sắc nhọn trên bãi cát, thế mà vừa lìa xa nàng đã thôi thúc sôi nổi muốn được trở về, bó gối ở lại, chỉ để rồi băn khoăn tự trách lấy mình.  Nhiều lần thức giấc giữa khuya, nàng đã khóc đến ràn rụa rồi mất ngủ hồ nghi về những giọt nước mắt chưa khô trên má, bâng khuâng tự hỏi phải chăng đời mình là dòng nước mắt chảy quanh, xoay cuốn xa dần mà vẫn phải đi quanh. Từ bên bờ tiệm cận choáng ngợp hương yêu của một đầu nguồn kí ức, kỷ niệm chập chờn lóng lánh như thứ hạnh phúc u hoài cần thiết mớm sức cho nàng sống qua năm tháng, qua mùa của đời ngơ ngác thanh xuân, của hạ huyền đêm nằm nghe biển trở chớp gọi mưa nguồn, qua mùa chớm vàng thu hiu hắt đời phai. Và rất nhiều buổi sớm như sáng nay, đứng trên độn cát lắng nghe tiếng khóc mình tan theo mù sương pha gió biển mặn môi.

Nữ cúi nhìn biển sóng dưới chân mình rồi thở dài quay lưng bước xuống  phía xóm nhà hiu hắt mấy ngọn đèn chong. Như rất nhiều buổi sáng trong đời nàng đã u hoài chọn lấy lối đi rất xa để trở về nhà.

Ngược Thu Bồn lên Hòn Kẽm

Ngó lên Hòn Kẽm, Đá Dừng
Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi
Thương cha nhớ mẹ thì về
Nhược bằng thương kiểng nhớ quê thì đừng...
(Ca dao Quảng Nam)

1.

Trong nhiều năm, tuổi mười ba ở lại với Nữ như dòng nhựa nguyên sinh giữ nguồn xanh cho cây đời trong buổi đông miên.  Về sau này, khi đã sống cam đành với oan khổ đau thương và tuổi đời dập vùi bờ sóng thời gian, người đàn bà thương bóng mình tàn xuân vẫn mãi hàm ơn về những kỉ niệm yêu thương bẽn lẽn má môi hồng của một Nữ-thuở-mười-ba luôn hiện tiền và sẵn lòng để nàng vịn vai đứng dậy sau mỗi lần té ngã nơi cuối đường thất vọng.

Hồi đó, ngay cả sau đám hỏi của chị, bé Nữ vẫn gân cổ cải đã gặp anh Dõng trước chị mình. Con bé còn khoe cái sẹo nhỏ ở đầu gối làm bằng chứng khi té xe đạp được ông sĩ quan hải quân tình cờ đi ngang làm lục-vân-tiên cứu nạn.  Cho tới khi ông anh rể tương lai cười cười chuyền qua chị Nhi tấm hình cũ lúc hai người còn là sinh viên ở Huế bé Nữ mới chịu thua, tuy vẫn còn dấm dứ từng bước chân “voi” ra khỏi phòng. Hội An chớ phải Huế mô!? Ở Hội An, anh Dõng gặp em trước chớ bộ... Lần anh lái xe jeep ghé trường chở bé đi Đà Nẵng mua xe đạp mi-ni, con bé hãnh diện ngồi cạnh ông quan tàu thủy trước những cặp mắt đầy thán phục thèm muốn của bầy bạn xúm quanh. Bé Nữ hả dạ le lưỡi làm mặt xấu chọc cô giáo Nhi lúc nàng bước qua cổng trường đến bên anh. Hai anh em đừng về tối, nguy hiểm lắm nghe... Đêm hôm đó, bé Nữ đứng bên cửa sổ nhìn anh chị âu yếm ngồi bên nhau dưới bóng tàng cây vú sữa lòng rạt rào niềm vui khó tả. Ánh trăng xuyên qua tàng lá lung linh đưa bé vào giấc ngủ say tràn mộng ngọt... có anh Dõng chị Nhi say đắm múc trăng vàng tắm gội cho nhau bên bờ giếng.

Nữ đã giữ lại riêng cho mình mùa xuân tuổi mười ba luôn rạng mới và đon đả như tiếng chuông chiếc xe đạp vừa ráp còn thơm tím màu sơn dựng bên giường ngủ khẻ rung như tiếng cười khúc khích trong đêm trăng chợt trở mình con gái.
Thế rồi quanh nàng mùa xuân đất nước là cơn bão khô khốc của chiến tranh tàn bại chia lìa. Đám cưới của anh Dõng chị Nhi không áo dài khăn đóng, chẳng có hoa đèn, chẳng họ nhà trai, chỉ kịp vội vàng để anh đưa chị lên tàu di tản.  Buổi chiều hôm đó, qua màn lệ, lần đầu tiên Nữ nhìn thấy người anh ngổ ngáo của mình đã khóc. Hình ảnh anh Niên đứng lại dưới hiên nhà nhìn theo bóng chiếc xe jeep khuất dạng cuối phố về phía bến tàu rồi quay lưng lau vội dòng nước mắt trong vòng tay của cha mẹ đã ám ảnh Nữ suốt cuộc đời nàng. 

Những mùa xuân của đất trời héo hắt trôi qua. Cha mẹ mất ngôi nhà một đời gầy dựng vào tay người anh họ đi tập kết về “trông hộ” để khỏi bị chính quyền kiểm kê vì tội ngụy quyền. Phố tạp hóa bỗng chốc trở thành cửa hàng quốc doanh, mẹ cũng đành tay vụng về vá đan lưới cá, dẫn con theo chồng tập tành sống với nghề biển mưu sinh, gầy dựng lại gia đình.

Quay lưng về phía mặt trời, xóm chài nằm dấu mình sau độn cát vàng Xuyên Thọ núp gió khơi xa. Trên những chuyến đò chợ từ Phố ra cù lao Chàm, ghe vừa qua khỏi vàm lau sậy cuối sông Thu Bồn, mắt người đã xốn xang chạm bãi tha ma mộ chí ngổn ngang giữa những bụi xương rồng gai góc như muốn úp chồng lên xóm chài lơ thơ mấy chục mái tranh nghèo tơi tả chênh vênh trên triền cát.

Vào mùa lụt, xóm nhà e dè từng liếp cửa hé nhìn xuống đầm sông tiếp biển tràn cuộn sóng nước pha màu đất núi đỏ ngầu sau những cơn xối xả mưa nguồn. Nước từ thượng dòng  Ô Lâu, Thu Bồn, Trường Giang cuồn cuộn đổ về cuốn theo từng mảng lục bình, gỗ mục, quây quần trong đầm sông trước khi bị cuốn phăng ra biển. Phía bờ Bắc cửa Đại, nước dâng tràn như muốn nhận chìm trong sóng bạc bãi lưới xóm chài Thuận Tình sướt mướt hàng tàu lá dừa rũ nặng mưa sa.

Những ngày đi học, vừa sớm tinh mơ anh em Niên Nữ đã chèo xuồng băng đầm sông qua Thuận Tình rồi đạp xe bảy tám cấy số đến trường. Tiếng vỉ sắt trên cầu Phước Trạch cót két oằn nhịp vòng xe đánh thức bầy cò trắng hốt hoảng vỗ cánh bay trắng bờ sông Đế Võng. Con đường quen những năm trước cùng bạn bè ra tắm biển Cửa Đại hay đôi lần theo anh chị ngồi xe gắn máy chạy dọc theo chân sóng ra tận căn cứ hải quân nơi anh Dõng đồn trú chỉ cách xóm chài Thuận Tình một bãi rào phòng ngự. Đường vui Cẩm An ngập tràn kỉ niệm năm nào sao bây giờ quá dài sau buổi tan trường bụng đói đạp xe trở về nhà. Thói quen nghĩ về chị Nhi anh Dõng nhất là lần được anh chở đi Đà Nẵng chơi giúp Nữ quên hẳn đường xa. Nữ nhớ mãi cảm giác ngượng ngùng lâng lâng lần đầu tiên được làm người lớn uống cà phê nghe nhạc ở quán Ngọc Anh, niềm sung sướng hãnh diện dắt chiếc xe đạp mini màu tím ra khỏi tiệm, và sự kích thích lẫn sợ sệt tốc độ lúc chiếc xe jeep chạy như bay trên quốc lộ, nhột nhạt trên khuôn mặt ngây thơ vùng tóc gió cuồng bay. Chân Nữ vẫn nhấn từng vòng quay lên chiếc xe đạp thân yêu trên con đường cũ mà anh Dõng chị Nhi thì đã cách biệt phương trời.

Vào những buổi chiều sau giờ học chờ đò về nhà, Nữ thường thơ thẩn vào khu căn cứ hải quân cũ. Sau ngày chiến tranh chấm dứt, bộ đội du kích vào tiếp quản một thời gian nhưng đã bỏ trống sau khi khuân vác hết những gì họ có thể, giờ đây chỉ còn là bãi đất hoang phế và vài lô cốt đúc xi măng cỏ dại phủ đầy. Nữ vẫn thường ngồi trên nóc lô cốt nhìn ra khơi xa nhớ anh chị chẳng có tin thơ rồi thương cha mẹ vất vả chưa quen với long long cơ cực. Nữ nhớ tới hình ảnh con tàu nhỏ cất mình phóng như bay trên sông Thu Bồn làm Nữ sợ hãi ôm rịt lấy chân anh Dõng,  lần anh chở cả nhà ra thăm căn cứ để mẹ biết anh “ăn ở ra reng ngoài nớ”.

Một buổi chiều, vì tò mò Nữ dò bước vào bên trong lô cốt nhìn kiếm vu vơ. Ở một góc tối khô ráo, cô bé tìm thấy cái thùng đàn nứt mẻ của một chiếc guitar gãy nằm úp sấp dưới đống giấy báo bề bộn và mấy hộp trái cây nằm lăn lóc gần đó. Nữ thảng thốt kêu lên khi thấy một tấm hình cũ loang lổ rớt ra từ thùng đàn. Tấm hình anh Dõng chị Nhi tươi cười bên nhau chụp ngày đám hỏi, có bé Nữ  làm mặt xấu lấp ló ở góc hình. Cô bé hối hả kéo ra thêm nhiều hình, thư từ bút kí, và một băng cassette còn nguyên bao nhãn. Nữ mừng rỡ chạy về phía bến đò, cuống quít gọi anh. Tối hôm đó, mẹ cười tươi lật xem từng tấm hình gia đình vào ngày vui của con gái rồi bất giác lệ rơi nhớ con nhớ rể tha phương quê người. Bà nhìn tấm hình chồng phương phi phong thái, nói với con gần mà nghe như nhắn nhủ con xa. Giấy có rách cũng phải giữ lấy lề nghe con. Ba của con bây giờ quần lũ áo lam cũng chỉ vì sa cơ thất thế mà thôi... Anh Niên thì bận rộn pha chế mấy li trái cây, pha trò. Để con hi sinh nếm trước, ngủ một đêm sáng thức dậy không sao thì để dành cho ba đem theo ghe...

Chiếc máy cassette nhỏ hết pin vướng bụi từ lâu được Nữ mang ra lau chùi. Sống lại giữa đêm tiếng hát thì thầm lời ca nàng chưa hề biết bao giờ sao chợt nghe xao xuyến hồn con gái buổi trăng đầy...“Dòng sông nào đưa người tình đi biền biệt. Mùa thu nào cho người về thăm bến xưa. Hoàng Hạc bay, bay mãi bỏ trời mơ. Về đồi sim ta nhớ người vô bờ...” (Vũ Đức Sao Biển). “Nguyệt Cầm nghe nấc từng câu...Có hàng mây trắng về đâu? Mắt chìm sâu, đêm lắng đời sâu. Nguyệt Cầm khơi mãi tình sầu . Khơi mãi nguồn đêm ...Mùa trăng úa làm vỡ hồn ta...” (Cung Tiến).  Nữ xếp lại những trang thư của anh Dõng chị Nhi theo thứ tự thời gian rồi chong đèn mải mê đọc cho tới khi bấc lụn. Bóng trăng tàn rụng bãi khuya nghiên chiếu qua liếp cửa gió lùa đưa Nữ vào giấc mộng miên man đầy ắp tiếng sóng kỉ niệm. Cả trùng dương xa lạ trầm kha một thời riêng ai chợt nở bung ra mới rợi biến thiên thành cánh chim chao trên đỉnh sóng làm Nữ nửa ngại ngần chối từ, nửa muốn với tay bắt nhốt vào hồn. Rất lâu như thế, Nữ đã sống vui buồn theo từng tờ thư, từng trang bút kí đến lúc nào không hay quá khứ tình yêu của họ đã thăng hoa biến nhập vào nàng thành nỗi hạnh phúc thanh tân mà nồng nàn kỉ niệm. Hạnh phúc của loài ốc mượn hồn đưa Nữ vào khu vườn mộng tưởng, đằm thắm mái hiên mưa nơi che trú tình cờ giọt nước trầm luân.

2.

Nữ giật mình thức giấc. Cũng tiếng sóng biển khiến Nữ ngủ quên lúc nào không hay đã lay thức nàng dậy.  Lớp lá dừa anh Niên trải lên nóc chiếc lô cốt từ hôm  trước cho em gái đã ngai ngái khô. Sống lá cộm dưới lưng nhột nhạt khiến Nữ muốn trở mình ngồi dậy nhưng trong một lúc lâu nàng vẫn biếng lười nằm im thả mình vào cơn mơ thiếp khác, mịn màng đêm buông theo ánh trăng vàng diệu vợi. Tiếng sóng miên man vỗ bờ đong đưa gợi nhớ. Con tàu ngoài khơi xa còn vọng mãi lênh đênh. Chiếc ghe giã cào buồm bươm đuối gió của cha vẫn sớm chiều lặng lẽ trở về. Những sớm mai cha con gặp nhau trên triền cát, vội vàng và mất ngủ. Câu căn dặn quen thuộc, ám ảnh như những nhịp roi hờ vẫn làm Nữ có cảm giác xuýt xoa đau như những ngày nhỏ dại. Tiếng dạ thưa chạm đôi mắt buồn thỏm sâu trong chiếc nón cời nên líu ríu cúi đầu nhìn theo những vết chân chồng chéo trên cát rồi rời xa nhau. Cha mệt mỏi bước trên triền cát về phía xóm nhà lúp xúp mồ cát bủa vây như bóng ma lạc lối mộ phần thất thểu đi quanh. Từ ngày rời khỏi ngôi nhà thân yêu cha chưa hề về lại phố. Ý nghĩ phải đứng nhìn từ bên kia đường ngôi nhà cũ đã bị tiếm đoạt khiến cha căm hận và đau đớn. Anh em Nữ thì vẫn mỗi ngày lặn lội về phố, ngang qua nhà cũ đến trường, tiếng chào của họ theo vòng bánh xe lăn qua cặp mắt thản nhiên của ông bác họ và bà vợ trẻ. Anh Niên với dáng dấp điển trai thường được mời mọc, bận rộn trong những buổi họp đoàn toán sau khi tan trường. Anh sinh hoạt hát đàn để làm vui lòng bạn bè trong lớp, nhất là các cô gái, và để được đón nhận. Niên  khấp khởi trong lòng với tình bằng hữu mới nhưng cũng thường phải nhịn nhục cúi mặt tránh nhìn tia mắt ganh tị âm mưu của đám học trò con cái của  những gia đình xa lạ mà quyền uy trong phố. Nữ chăm học, nàng không ngại đứng riêng một mình trong sân trường chẳng chút phiền hà mặc họ chia chác trả treo từng con điểm, tranh giành nhau chiếc khăn quàng cổ hay nơi cắm cây cờ đội toán trên bãi biển chiều.  Họ biết gì về con sóng già nua mà tinh khôi vẫn miên man vỗ bờ, kiên trì giữ giúp dấu vết nàng chẳng trôi xa loãng tan trong trùng dương muối mặn. Họ biết gì về anh Dõng chị Nhi của nàng, về giấc mơ thanh tân thơm như mùi tóc gội hương chanh chùm kết bên giếng khơi sân nhà thuở mười ba. 

Những chiều anh Niên bận sinh hoạt, Nữ đạp xe qua Cẩm An dọc theo bờ nước về xóm chài một mình. Chiếc vọng canh “cứu hộ” xiêu vẹo không người, miếng cờ đỏ hình đuôi nheo bạc màu vì sương gió nằm sóng soài trên cát.  Gởi xe đạp ở nhà người quen, Nữ ngồi tựa gốc dừa ăn chút cơm độn sắn khoai nàng để dành lại từ buổi trưa rồi học bài cho đến khi chạng vạng tối. Trên nóc lô cốt cũ, vài ngày anh Niên lại lót lá dừa mới cho em. Nữ nằm nghe sóng biển, hát một mình. Những bài hát của chị Nhi bây giờ đã là của riêng nàng. Lơ lửng bồng bềnh... có hàng mây trắng về đâu... mắt chìm sâu... vào vùng mộng tưởng nàng xanh ngắt dịu dàng... cho đến khi nghe tiếng huýt sáo rộn ràng và bước chân vội vã của ông anh ồn ào đánh thức Nữ ra khỏi cơn mơ. 

Gần đây anh Niên có vẽ trầm ngâm, ít nói cười. Kỳ thi tốt nghiệp phổ thông sắp đến, sau đó là thi tuyển vào đại học mà kết quả bị từ chối vào Đoàn vì lí lịch của cha càng làm anh Niên bi quan hơn về tương lai. Vài hôm trước, người bác họ đã vào tận trường tìm gặp cấm cản anh Niên về chuyện quan hệ hẹn hò với cô bạn học cùng lớp. Cha cô gái là cấp trên của người bác đã hăm dọa không “đảm bảo sinh mạng chính trị” của cậu học trò thích đàn hát. Chèo đò về nhà tối hôm đó, anh Niên hằn học khua mạnh mái dầm phân bua với em gái. 

- Thích một cô bạn học là phạm tội chính trị hay sao?
- Nếu không thì giờ này anh em mình giờ đâu cần phải chèo ghe về nhà. Cha giờ này đâu phải cực nhọc với nghề chài cực khổ hiểm nguy ngoài biển.

Nữ trầm tư trả lời Niên rồi đùa để anh bớt giận.

- Em thấy chị ấy cũng xứng danh là “người đẹp Cẩm An” đó chứ.

Người anh lơi mái dầm vài nhịp chèo.

- Ờ thì trong đám bầy hầy lớp tao, chỉ Quế là được nhất. Hiền nữa.
- Và liều nữa ! Coi đồng chí bố Phó Chủ tịch Huyện như pha.

Anh em cười theo nhau quên hết phiền hà. Con đò lướt nhanh trên đầm sông lặng. Nước sông vỗ vào mạn đò, thơm rợi mùi rêu. Dáng đứng người anh cắt vào bóng triền cát nhờ nhờ xám trước mặt, vạm vỡ đến lạ lùng. Ánh đèn đêm xóm chài lung lay dưới cánh tay anh như sao xa vời. Mẹ chắc đang ngồi dưới liếp cửa chống cao cặm cụi đan lưới cho kịp chỉ tiêu. Cha phải vất vả thâu đêm bên ngoài cửa biển với lưới với chài. Anh Dõng chị Nhi giờ này đang ở đâu, làm gì ? Buổi sáng. Buổi trưa? Có bóng tàu vừa băng qua trí nhớ, sóng dồn đôi dòng lụa trắng cuộn phủ bờ... Bãi hoa vàng trước nhà anh chị trong một giấc mơ cũ có lẽ đã  tàn. Mùa xuân qua lâu rồi... Bóng đêm buông phủ trên con đò khơi vơi chèo về phía căn nhà trên triền cát điêu linh nằm sau cửa biển.

Gần như cùng lúc Nữ dùng dằng thoát khỏi trạng thái tĩnh vật mênh mông cát lặng, ý niệm thời gian cũng trở mình mọc vào đêm trăng li ti chồi nhọn làm nhột nhạt cảm giác. Nữ rướn người nằm nghe lớp cảm xúc vừa lợp mới lên mái bờ tâm tưởng giao thoa vào trời đêm tiếng sóng biển rạt rào chiếm lĩnh. Giữa sóng dồn miên man chợt vẳng vọng tiếng khóc trầm úng theo nước vỗ bờ. Nữ định thần, khi lắng nghe ra âm vọng buồn bã  không phải từ một cơn mơ, nàng chợt sợ hãi quay người nằm co trên đệm lá dừa mắt căng nhìn về bãi sóng.  Tiếng khóc phát ra từ đôi nam nữ ôm nhau đứng dầm trong biển. Hay đúng hơn, người thanh niên đang cố gắng ôm ghì cô gái giữa vòng tay mình trong lúc nàng cố vùng vẫy nhoài người bước thoát về phía biển sâu. Hắn vớt mái tóc cô gái bập bềnh trên nước cuộn vào tay mình làm vòng dây trói buộc hai người chẳng chịu rời xa. Bóng đôi tình nhân chập chờn lúc hiện khi chìm mong manh giữa những làn sóng dữ dội xô bờ rồi cuộn rút trơ lòng bãi cát hoang phế màu trăng. Tiếng vỗ về hờn tủi trao nhau trong khoảnh khắc cuối cùng của một cuộc tình tưởng như tan vào nhịp thở vĩnh cửu của biển đông cứng thời gian.

Tiếng khóc im bặt tự lúc nào. Người con trai thả buông mái tóc cô gái trôi hờ trên sóng. Họ đứng lặng nhìn nhau qua khoảng cách đôi tay còn trong nhau bịn rịn.  Chẳng còn chi cần thiết. Tiếng khóc đã chìm sâu vào biển sóng, ngôn từ tan theo muối mặn.  Bỏ lại sau lưng tuổi thơ vừa chắp cánh, họ vụt lớn dìu nhau bước qua khung cửa vô hình giữa kỉ niệm hẹn thề và nồng nàn tan vỡ. Trên bãi trăng hoang mờ những vệt cát dã tràng thả về vô vọng, đôi trai gái thả tuôn cảm giác lênh láng vào nhau trong trần truồng vạm vỡ, bấu víu xót xa, dịu dàng và tàn khốc. Tất cả đã quyện nhập vào nhau. Trăng, biển, hồng hoang, và giọt lệ tinh khôi.

Nữ bừng tỉnh thẹn thùng thấy mình nằm hớ hênh dưới ánh trăng, vú thanh tân còn ấm lòng bàn tay rịt giữ cảm giác chạy rần trong từng mạch máu. Nàng cuộn người như sâu nằm tê điếng trên từng tiếng nguyệt cầm rung khơi mãi nguồn đêm.

Trong giấc mộng du Nữ lặng lẽ đi qua xóm chài về phía bến đò. Ánh trăng xuyên qua lá dừa vàng non như vườn nhà xưa trăng chiếu. Nàng có cảm giác đang bước đi trong chính giấc mơ nàng, gần gũi và rõ ràng như cơn sốt còn hâm hấp châu thân. Tiếng gàu đồng lõa động hờ thành giếng cho nước mát tuôn ướt lụa vàng dán thịt da lên áo chị Nhi hây hẩy thanh xuân trong vòng tay anh đan kín. Giấc mơ tưởng cũ vẫn mãi lạ lùng như một nơi ẩn nấp ma mị giúp Nữ sống đằm thắm với nỗi cô đơn của mình. Hay phải chăng chính nỗi niềm cô đơn đã dịu dàng xô ngã nàng vào vùng trú ẩn êm đềm của kỉ niệm.

Niên về tới bến đò lúc đêm sâu. Tấm áo ướt còn khoác vai, anh cắm cúi chèo đò không nói một lời. Đến giữa dòng, anh ngừng tay chèo để đò trôi rồi ngồi xuống bên em gái. Trăng bát ngát rơi trên đầm sông phẳng lặng vô thường. Giọng anh Niên buồn, thoảng nhẹ tiếng nhủ lòng. Tình nhân ra biển hẹn thề rồi hạnh phúc trở về nhà. Còn anh với người yêu ra biển lần đầu tiên để cùng khóc với nhau chuyện lỡ làng và ghi tạc phút trao thân vào kỉ niệm mỗi đời người.

3.

Gió cát hạ hồng thổi rợn ngợp mùi muối mặn tanh như máu qua xóm nhà sau cửa biển. Từng cơn gió đổ lửa quất Niên tàn bạo khiến anh hốt hoảng lớn qua cơn thoát xác không thai vọng và cảnh giác. Có những buổi sáng Niên ngồi bó gối im lìm dưới liếp cửa lay động hiên nhà, mắt đăm chiêu về phía đầm sông lều bều gỗ mục dờ dật rong chìm mà lòng thì khô đắng đong đưa trong ám ảnh triền miên giữa mong ngóng-ra đi, lãng quên-gợi nhớ, giận dữ-dỗ dành. Có khi là giữa khuya trở về sau lần hò hẹn cuồng say với Quế, cát trôi dài bước chân và những lùm sim dại quanh mộ chí huyễn hoặc nở bừng tím hồng hoang kí ức. Hồn rỗng phiền như đêm mênh mông lúc Niên mường tượng tới bầy còng nhẹ hẫng bãi triều xa. Anh chợt thèm được nghe tiếng còi tàu vang dài trong đêm, vang mãi trong trí tưởng, rộn rã thôi thúc ra đi, để anh không còn nghĩ tới làn tóc ướt xõa rũ rượi lên khuôn mặt Quế. Mắt nhắm nghiền đắm say, môi hả trào cơn xúc động mọng ắp đam mê. Con thú hoang liếm mép hả hê vuốt ve những giọt nước biển trên triền ngực đầy, trên vùng bóng tối khu rừng nguyên sinh dập dờn lá dựng.

Niên chẳng mấy vui ngày anh tốt nghiệp phổ thông. Anh không dám nghĩ tới kì thi tuyển vào đại học sắp đến và tương lai mờ mịt trước mắt. Nó đã là một phần của sự tiếm đoạt mà những người như cha con, gia đình anh phải gánh chịu. Cùng lúc với tâm trạng giận dữ tự trách về sự chấp nhận số phận của mình, Niên chợt cảm thấy nhẹ lòng khi bước ra khỏi cổng trường lần cuối. Qua rồi những buổi sinh hoạt đoàn toán, phê bình, tự kiểm, mà chung qui cũng chỉ là để cấm cản Quế Niên luyến ái hẹn hò. Sự im lặng của Niên trong các buổi họp kiểm thảo như một thách thức càng làm bầy con trai mặc cảm quê mùa thêm căm tức. Anh ngồi nhìn Quế trong lúc cô gái đọc bản tự kiểm của mình, lòng dậy nỗi bâng khuâng. Có gì khác chăng giữa giọt nước mắt này và dòng lệ thấm vai anh đêm bãi biển sóng gào. Những cặp mắt rình rập thèm muốn ghen tuông sau lùm dương phủ đầy bóng tối, trong một phút giây hả hê với quyền lực đã sáng lên hấp háy chút lòng tự đắc tội nghiệp. Niên hiểu ra, lòng chẳng buồn hơn. Nước mắt Quế đã rơi trên vai anh mặn ấm như tinh khôi nàng bịn rịn bãi lầy hạnh phúc hồn anh. Châu thổ thân em sóng cuộn là háo hức vô ích chỉ có trong rình rập xuýt xoa, trong giấc mộng tinh bơ vơ cơn giật động của bầy con trai lơ láo ngồi kia. 

Hè đến. Niên theo mẹ lên núi. Họ về thăm quê và chở sườn nhà cũ vườn ngoại về dựng lại căn nhà xiêu sau cửa biển rạc rài. Đây là lần đầu tiên Niên về thăm quê ngoại sau chiến tranh. Anh náo nức nhìn lọn sóng chẻ đôi lúc chiếc xuồng máy qua Cẩm Phô, bỏ phố ngược dòng.  Trời xanh trong hây hây gió hứa hẹn cho một ngày hạ nắng. Tiếng máy đò chìm úng trong tiếng gió về lao xao mặt nước. Từng bãi sông xóm nhà xanh ngắt vườn cây dọc theo thượng dòng sông Thu Bồn nên thơ tỏa bóng, hun hút êm đềm trí nhớ. Trường Sơn chập chùng núi dựng hiện rõ dần trong tầm mắt. Mẹ chỉ tay về mấy ngọn núi gần kể cho con nghe về tháng ngày tuổi nhỏ êm đềm của mình trên vùng Núi Quế quê hương. Ngó lên Hòn Kẽm, Đá Dừng. Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi. Thương cha nhớ mẹ thì về. Nhược bằng thương kiểng nhớ quê thì đừng...(Ca dao Quảng Nam). Ngọn Đá Dừng tuy vẫn sừng sững trơ gan qua năm tháng đã bao lần đành phải bất lực không thể ngăn chận được cơn giận dữ của lũ lụt mưa nguồn tuôn tràn về đồng bằng cuốn phăng đi biết bao nhà cửa cơ ngơi và giấc mộng đời người. Ngôi nhà mẹ sinh ra và lớn lên, ông bà ngoại từng chung tay góp sức xây dựng lại sau lần sụp trôi theo làn nước thiên tai để rồi bây giờ lại bị hung hiểm tay người xiết đoạt đất vườn làm cho cửa nhà điêu đứng hoang tàn.

Mẹ khấp khởi nhìn sườn nhà xiêu vẹo được thay thế bằng những cột gỗ mít từ ngôi nhà thơ ấu già như tuổi đời bà vàng bóng thời gian. Bà vui mừng thấy cha con tươi cười bên nhau cần cù sửa dựng lại mái ấm gia đình.  Tuy vẫn canh cánh bên lòng nỗi nhớ con gái con rể mờ mịt trời xa, mẹ đang sống những ngày hạnh phúc từ sau ngày gia đình tan tác phân ly ba năm về trước.

Nữ nấu nước mời cả nhà. Khuôn mặt nàng lấm tấm mồ hôi hồng lên vì lửa bếp. Nhìn bát nước chè xanh và dĩa bòn bon Đại Lộc trên cái mâm gỗ, Niên nhìn em ngạc nhiên.

- Con ni hay thiệt. Mi dấu ở đâu cả tuần lễ tới bữa ni vẫn còn.

Nữ nháy mắt nhìn anh.

- Em còn cất riêng một gói nữa. Nếu không, anh không nghĩ tới ai, nhón tới nhón lui một ngày là hết sạch.

Niên mừng rỡ theo em ra sau bếp. Quế đã tìm gặp Nữ lúc em qua Thuận Tình giao lưới cho hợp tác xã giúp mẹ sáng nay. Nữ hóm hỉnh.

- Người đẹp Cẩm An nhớ anh lắm đó. Chị nói cả tuần nay chiều nào cũng ra biển chờ mà chẳng thấy ai tới.

Buổi chiều dài theo nỗi nhớ chợt ùa đến. Niên thấp thỏm ngóng mắt về xóm lưới Thuận Tình nép mình dưới bóng dừa. Trời chưa đêm Niên đã bương bã chèo xuồng qua đầm sông đến nơi hò hẹn. Anh đứng ngồi đi lại dưới bóng lá chờ đêm như con thú chờ mồi. Niên  không còn nghĩ về cô gái đã thờ ơ nhìn anh rồi đọc bản tự kiểm trong gian phòng họp sắp hàng bầy mắt cú vọ dưới tấm cờ sao. Anh chẳng thiết tha với Quế tương lai, sẽ vào đại học, tiến xa theo chói lọi đảng đoàn. Anh chỉ cần Quế hiện tại, Quế đêm nay tóc xõa môi hôn cho biển đêm dậy bừng bờ nước khát khao. Đêm lấp lửng bóng đôi trai gái miên man say trong nồng cháy men tình. Và có lẽ Quế cũng chỉ cần có thế nơi Niên.  Họ khơi dậy từ nhau sự thác loạn thầm kín mà phơi mở, rồi đưa nhau tới ranh giới cuối cùng của cảm xúc mê muội - lồng lộng hương em miền châu thổ mượt mà căng ngần cồn ngực và cuồng nhiệt  anh như thỏi than hồng rực cháy bỏng thịt da.
Và cứ thế, mùa hạ trôi trong hờ hững tương lai. Mỗi sáng Niên theo ghe qua Trường Giang lấy đất thịt về đắp lại nền căn nhà vừa được sửa sang.  Dưới mái hiên ngay ngắn đắp cao, Niên ngồi lơ đãng ôn học cho kì thi tuyển để khỏi nghe cha mẹ quở mắng chứ lòng anh chẳng có chút kì vọng nào. 

Từng ngày chán chường chấp nhận, từng đêm quanh quẩn đam mê, Niên linh tính về đổi thay đời mình như một ám ảnh không rời, nửa ngóng trông nửa muốn chối từ. Anh nao núng đợi chờ số phận mình như đứa bé trên bãi biển đứng chờ con sóng lớn, luôn ập đến không ngờ.

Niên ngồi trên nóc lô cốt cũ, sốt ruột dõi mắt nhìn về hướng Cửa Đại.  Bãi biển cuối ngày vắng ngắt không một bóng người. Mặt biển tím thẩm nhòa tận vào chân trời xa xám mơ hồ. Tiếng sóng rào rạt xô bờ những vầng bọt nước sáng trắng như lân tinh lăn cuộn rồi chìm vào bờ cát nhờ nhờ xao xác màu đêm. Tại sao Quế lại khóc? Câu hỏi quanh quẩn trong đầu và nét mặt lo âu của em gái lúc Nữ báo cho anh cuộc hẹn với Quế tối nay càng làm Niên lo lắng hơn.  Anh nhỏm dậy định đi về phía bờ nước nhưng vội đứng lại khi thoáng thấy bóng người đi trên bãi biển.  Thất vọng nhìn dáng đi của người đàn bà , Niên chăm chú quan sát lúc bà ta đứng lại, nhìn quanh định hướng rồi vội vã bước về phía lô cốt.  Anh giật mình nép thấp người bên hông lô cốt khi nhận ra người đàn bà chính là vợ của người bác họ.

- Anh Niên có ở đây không? Tôi mang tin nhắn của cô Quế ra cho anh đây.

Bà hốt hoảng quay người nhìn Niên lúc anh vụt đứng dậy lên tiếng chào.

- Gớm cái anh này. Làm tôi giật cả mình.

Người đàn bà kéo Niên ngồi tựa vào thành lô cốt, rút từ túi áo trang giấy học trò gấp nhỏ trao cho anh, giọng ráo hoảnh.

- Trời tối thế này, không đọc được đâu. Cất đi. Tình hình là như thế này...

Tin Quế có thai bị gia đình phát hiện đến bất ngờ khiến anh rúng động bàng hoàng. Niên bối rối ngồi nghe chuyện Quế tìm bà vào buổi trưa, rồi người đàn bà dài dòng chuyện nhà, đổ tội chồng lấy nhau đã mười mấy năm vẫn đơn vắng không con. Bỗng dưng Niên cảm thấy khó chịu, tai lùng bùng chất giọng miền ngoài khó nghe của người đàn bà đang ngồi xích sát bên anh, nồng nặc mùi xà phòng thơm quốc doanh từ mái tóc uốn quăn quê mùa. Người đàn bà làm như vô tình, xoa xoa bàn tay thô ráp lên đùi anh săn chắc, miệng đon đả ngọt ngào.

- Tình hình cô Quế xem vậy chứ đâu lại vào đấy. Ngày mai hai mẹ con bà ấy sẽ vào Thành Phố HCM. Phá thai xong cô Quế vẫn kịp đi thi. Con cán bộ cấp cao, lại là chấp hành Đoàn, thế nào cũng đỗ và ở lại trong ấy đi học. Chỉ có ông bố là đang căm lắm... đau hơn hoạn cơ đấy... anh liệu đừng để ông ấy bắt được nhé. Tôi còn một tin rất nghiêm trọng khác sẽ cho anh biết để biết đường mà tính. Tôi chỉ lo cho anh thôi.

Niên bước về phía bờ nước. Đứng lặng yên hồi lâu trước biển, hơi thở Niên dần đều theo nhịp sóng. Anh hả miệng hớp sâu vào lồng phổi cơn gió đêm phiêu dạt, nỗi cô đơn đằm thắm của lãng quên và chút buồn mất mát. Trong biến thiên ấy Niên biết nỗi buồn mình rồi cũng sẽ phôi pha như một thói quen đã không còn. Lúc bước qua một thân thuyền úp sấp trên bãi, anh hít thật sâu mùi dầu chai thơm nồng ngỡ mình đang đi  qua một rừng thông vừa bị đốn ngã, nhựa trào thơm nối dòng lệ cứng pha màu hổ phách. Niên chợt hiểu ra giọt nước mắt anh rơi dưới mái hiên nhà ba năm trước trong vòng tay mẹ tơi bời phút sinh ly đang tiếp tục lăn chảy ứa trào thành dòng nước mắt của mẹ của em trên dốc cát đầu ngày âu lo chờ bóng thuyền cha vất vả buồm về. 

Người đàn bà hình như vừa tỉnh giấc sau cơn ngủ thiếp.  Trăng thượng tuần mờ soi dáng nằm trễ tràng bên vách lô cốt. Bà ta kéo Niên ngồi xuống lúc anh lên tiếng hỏi về điều bà hứa sẽ nói. 

- Đừng vội, tôi đã bảo là sẽ cho anh biết cơ mà.

Niên ngồi im lặng trong đêm váng vất bóng trăng. Anh lắng nghe tiếng sóng xô bờ, chú tâm hình dung ra hàng bọt biển lăn trào trên bãi  để khỏi phải nghe hơi thở dồn dập bên tai. Bàn tay người đàn bà dừng theo tiếng thở dài trên vồng ngực săn chắc của đứa con trai.

- Ông trời thật bất công. Cô Quế mang thai dễ dàng đến thế lại đi phá thai trong khi tôi trông chờ hàng chục năm trời mà một mụn con cũng không có.

Miếng trăng chiếu xiên qua nhánh lá hắt lên tóc dội thành mãng tối trên mặt người đàn bà như một vết chàm đen dấp díu lung lay.

- Bà cũng tin có trời sao ?

Người đàn bà mở mắt nhìn Niên.

-Ngày mai ông bác họ của anh sẽ dẫn bộ đội trên huyện về tìm bắt anh đi nghĩa vụ quân sự đấy.

Anh nhìn chăm vào đôi mắt lá răm giữa lớp da mặt rỗ hoa đờ đẫn dật dờ. Cặp mắt riu ríu cơn thèm khát tính toan chợt trở thành ánh mắt lạnh lùng thâm hiểm của gã chồng đã tiếm đoạt cơ ngơi mẹ cha anh một đời gầy dựng. Niên uất lên như một con thú. Anh đè ngửa người đàn bà, tấm lưng trần cong vạm vỡ như dáng cọp dữ xé mồi. Người đàn bà bật tiếng kêu nấc lên trong đêm, vòng tay như rắn quấn chặt lấy cổ Niên. Tiếng rên níu theo nhịp sóng cuồn cuộn dập vào đũng thân bung nỡ dập dềnh thành tiếng gào thất thanh treo lịm trên chót môi căng cao cung bậc cuồng si.  Ngọn trào chợt dềnh xa, cởi thả âm thanh hụt hẫng rớt theo tiếng than chới với. Gã con trai vụt đứng dậy, xối xả lên người đàn bà nằm tiếc rẻ toang hoang trên cát, rồi bỏ đi. Ước ao của người đàn bà giờ đây chỉ là thất vọng bầy nhầy ở ngoài bụng của mình. Con thú chán mồi đã bỏ đi.

4.

Mùa hạ tàn theo màu hoa trên những cành phượng bên cầu Phước Trạch. Ngày tựu trường, không có anh cùng đạp xe đi học Nữ cảm thấy con đường như dài vô tận, chậm buồn từng vòng xe lạc lõng bơ vơ. Những trái phượng long đong trên cành ngả đậm màu xanh trở lớn theo nắng hạ mưa hồng càng gây thêm nỗi nhớ.

Anh Niên theo cha ra biển. Anh trốn ở lại nơi cha gởi gắm ngoài cù lao Chàm đã gần hai tháng vẫn chưa lần nào dám lén về thăm mẹ và em.  Bạn chài hầu hết đồng cảnh với cha nên thông cảm ngó lơ những ngày ông ghé đảo để anh Niên theo ghe giúp cha kéo lưới và giữ kín chuyện anh trốn nghĩa vụ quân sự.  Đọc những dòng thư dài anh viết thăm mẹ, Nữ thương anh đã có những đêm rất dài trên đảo.  Lời xin lỗi phân trần của con trai giúp nguôi ngoai lòng người đàn bà nhân hậu. Bà trút nhớ thương vào việc chắt chiu chút gạo nắm bo bo, khoai sắn, cặm cụi dưa mắm gởi nuôi con.

Nữ nhớ mãi như in cái đêm định mệnh của cuộc đời anh Niên. Đang sốt ruột chờ anh, Nữ chợt hốt hoảng thấy Niên phóng chạy như bay trên dốc cát về nhà như đang bị ai săn đuổi. Nữ rụng rời không tin tai mình đang nghe anh vắn tắt câu chuyện giữa hơi thở đứt quãng vì mệt. Anh cúi đầu lầm lì ngồi nghe mẹ than khóc trách mắng con đã làm chuyện thiếu đạo đức với con gái nhà người, tai tiếng tới phẩm cách gia đình. Nữ sợ hãi nhìn cha vẫn ngồi im lặng trầm ngâm lúc anh Niên chợt đứng lên cãi lời, hỏi mẹ.

- Ba năm qua cha mẹ có dám nói một tiếng nào khi họ chiếm nhà, tịch biên tiệm tạp hóa? Hay chỉ âm thầm chịu đựng khổ sở một mình. Mà họ đâu có ngừng ở cái nhà cái tiệm. Họ muốn chiếm đoạt tất cả. Mẹ có biết con mụ đàn bà điêu ngoa đang ở trong nhà của mình ở Hội An muốn gì không mà mẹ bảo con phải giữ gìn đạo đức.

Người mẹ lau nước mắt nhìn con.

- Sự khác nhau giữa tốt xấu là ở đó. Chê trách họ rồi mình cũng ăn miếng trả miếng theo lối của họ thì chẳng qua cũng chỉ là cá mè một lứa. 
- Con thì không tốt như mẹ được đâu.

Anh Niên hậm hực định bước vào nhà trong lúc cha quát bảo ngồi lại. Nữ hết hồn ngồi nép vào mẹ nhưng ngạc nhiên nghe cha dịu giọng ôn tồn.

- Thôi chuyện đã dĩ lỡ rồi. Mà họ cũng chẳng chấp nhận hay để yên cho mình đâu. Cha dứt khoát không để con đi nghĩa vụ chết thay cho con cái của đám người này. Coi mà vô sắp  đặt áo quần, gạo mắm chi đó rồi xuống ghe ngay. Ngủ qua đêm dưới đó rồi sáng sớm mai cha chở ra cù lao Chàm.

Mẹ lại chan hòa nước mắt, nhìn chồng dò hỏi. Cha thổi tắt ngọn đèn trên bàn, giọng ông ráo hoảnh trong ánh sáng lù mù hắt ra từ ngọn đèn nhỏ trên bàn thờ.

- Bà coi thu xếp tiền nong có bao nhiêu thì cho con để nó xoay xở khi cần. Trốn ra ngoài đó còn có cơ hội thoát thân chớ đi nghĩa vụ thì thế nào cũng chết mất thây bên Miên mà thôi.

Nữ ôm mẹ khóc ròng lúc anh Niên khoác xách lên vai chào từ giã gia đình trong nước mắt sụt sùi. Dáng anh Niên cao lớn đứng lại tần ngần hồi lâu dưới mái hiên. Anh quay nhìn cha mẹ nhìn em rồi bước vào bóng đêm.

Xa con trai, mẹ càng buồn hơn vào những đêm cha đi biển vắng nhà. Nữ học bài, tranh tay giúp mẹ đan lưới thế mà mẹ con vẫn quẩn quanh thừa thãi đêm dài. Nỗi nhớ con trai tươi rói còn rệu máu như xát thêm muối mặn lên cõi lòng mẹ già thương con gái xiêu dạt phương người bằn bặt tin thư. Đêm mất ngủ làm bơ phờ thêm dáng mẹ những sớm mai đứng trên dốc cát chờ bóng thuyền về. Mẹ chờ nhìn đôi mắt hõm sâu của cha tuy thiếu ngủ mệt nhoài còn chớp rạng lên ánh nhìn hi vọng. Mẹ chờ đọc mẫu giấy học trò nát nhàu thân thuộc dòng chữ của đứa con yêu còn sống bình an để mẹ sống thêm một ngày qua đắp đổi âu sầu. Những buổi sáng như thế, giữa trời tháng mười biển động mưa mù bóng hải đảo chập chùng xa như một vết mây chìm. Nữ đứng bên tiếng khóc thầm lặng của mẹ, nghe nước mắt mình rơi mà hỏi lòng có ai buồn hơn mẹ trên cõi đời này.

Cơn bão thổi ruồng qua cửa biển vào một ngày cuối tháng mười năm đó vẫn cuồng xoay mãi trong trí nhớ Nữ như hình ảnh chiếc cối xay gió với những nan cánh đen khổng lồ phủ chụp lên ký ức hãi hùng. Mưa bão suốt đêm, từng trận cuồng phong gào thét thổi tràn qua khu xóm nghèo. Ngoại trừ ngôi nhà Nữ vừa được cha anh gầy dựng lại còn đứng vững, hầu hết những mái nhà tranh vách nứa mong manh trong xóm đã bị gió thổi sập nằm tiêu điều trên mặt cát sũng nước. Giữa thinh lặng thê lương của sớm trời vừa dứt bão, tiếng than khóc rền rĩ nhỏ nhoi thoát ra từ bên dưới những xác nhà lay dậy sự sống bi thương mà bền bỉ rồi chợt òa vỡ theo bước chân hốt hoảng líu ríu trên triền cát. Mẹ  đùm bọc ấp ủ con trong căn nhà chập choạng xiêu đổ suốt đêm dưới cuồng phong nhưng lòng vợ thương chồng thì vẫn phơ phất ngoài kia, treo cao trên cột buồm chập chùng biển động sóng gào. Họ bồng dắt  nhau chạy về phía đồi cát nơi mẹ con Nữ đang đứng ngóng mắt về phía biển khơi chìm khuất mưa mù. Nữ quay nhìn những ánh mắt đẫm lệ bao quanh, nước mắt nàng lại tuôn rơi.

Buổi sáng mây sa vướng víu lên hàng phi lao nghiêng ngả nên ngày chẳng buồn trôi. Ngày chậm dài theo thấp thỏm đợi chờ, mòn đuối vào cuối tầm mắt ngóng tìm vẫn chỉ là mặt biển cuồng nộ và chân trời hoang vắng.  Mãi đến xế chiều những con mắt đang mờ dần hi vọng chợt bùng lên khi thấy đoàn ghe ló dạng trở về.  Từng bà mẹ thở ra nhẹ lòng, lật đật chạy theo con về phía bến cá chờ đón cánh buồm thương thuộc của chồng, của cha đang dập trồi tả tơi trên mỗi đợt sóng xô tràn lối vào cửa biển.  Cuối cùng chỉ còn lại mẹ và Nữ trên dốc cát cùng bóng tối rơi quanh và mắt lệ mờ vô vọng bóng thuyền. Hai mẹ con thất lạc từng bước chân về phía bến sông. Những người bạn chài kiệt lực và gia đình cùng rũ rượi như nhau sau một ngày đêm quá đủ tai ương. Họ im lặng đứng nhìn người đàn bà bất hạnh lao đao bước xuống triền cát. Mẹ rủ quỵ người khóc ngất trong tay Nữ khi người bạn chài đi ghe cặp với cha báo hung tin. Điều Nữ sợ không dám nghĩ đến đang trở thành sự thật thương đau cho gia đình. Đoàn ghe chạy tránh bão, lúc về gần đến cù lao Chàm thì ghe của cha bị lật chìm, anh Niên được cứu sống nhưng toán bạn chài và cư dân trên đảo vẫn chưa tìm ra dấu vết người cha. Cả chục người lặn tìm suốt buổi chiều đến đêm qua rồi từ  rạng sớm hôm nay ... người bạn chài bỏ lưng câu nói, lắc đầu e dè nhìn Nữ. Ông trấn an người mẹ.

- Tụi tui về coi ngó gia đình ra sao rồi sáng sớm sẽ lựa một ghe tốt nhất ra tìm đưa anh và cháu Niên về.  Chị yên tâm.

Chiều hôm sau thì cha về, trên tay anh Niên, xác cha trùm trong tấm poncho cũ. Người mẹ không khóc, bà lặng lẽ đi bên con gái, sau xác chồng. Sầu thương thẩm thấu dòng nước mắt đẫm lòng, để lại cho bà đôi mắt khô, ráo lệ vô hồn, suốt quãng đời còn lại. Anh Niên ôm mẹ một lần, vuốt tóc em thương mến một lần, rồi lầm lì cùng bạn chài trong xóm cắt xẻ tấm phản gỗ đóng quan tài. Cái phản gỗ mít kê nơi chái nhà nơi ông nằm nghĩ tấm lưng già sẽ bao bọc thân xác ông cát bụi đời người.

Buổi trưa lằng lặng chút nắng gió hiếm hoi giữa mùa mưa bão.  Người đưa đám đã rời khu nghĩa địa từ lâu mà ba mẹ con vẫn còn ngồi lại bên mồ cha. Lớp đất thịt ở hiên nhà được san sẻ ra đây đắp lên mộ phần đằm chặt phẳng phiu. Nữ nghĩ tới hình hài cha từ đây nằm thẳng thớm yên lành dưới lòng đất rồi nghĩ tới đôi mắt hõm sâu thiếu ngủ cạn kiệt sức người sau những đêm đi biển trắng đêm khiến nàng bất giác cảm thấy lòng như được an ủi cho mình và cho người quá cố. Bà mẹ thắp nối nhang trên mộ chồng. Mẹ khấn vái mà nghe như tiếng nhủ lòng.

- Phần ông như ri là êm thắm rồi. Ba năm cơ cực đã quá đủ cho ông. Phải chi ông dẫn tui đi theo cho có đôi có bạn thì phước phần cho tui biết mấy.

Anh Niên ôm mẹ khóc ròng. Oan khổ ấm ức trong lòng tuôn tràn như suối về cái chết của người cha hi sinh đời mình cho con được sống. Buổi sáng một ngày trước bão, ông ghé cù lao đưa cho con ít sắn khoai mắm muối mẹ gởi rồi đồng ý để con theo giúp. Đến chiều nhìn sắc trời nước và gió đột ngột xoay chiều thổi mạnh, đoàn tàu ra hiệu cho nhau đồng ý chạy vào cù lao nghĩ qua đêm.  Khi chạy về gần tới đảo, nhìn luồng cá chạy hiếm khi thấy được, đoàn ghe dừng lại thả lưới hi vọng đánh bắt được mẻ cá lớn ngoài chỉ tiêu để thâu hoạch riêng. Thế nhưng mây đen cuồng phong ập đến chẳng kịp tiên liệu. Sóng dữ nổi trận ba đào trồi dập ngất ngư bầy ghe nhỏ mong manh. Đoàn ngư phủ lại phải hối hả kéo lưới lên, cố gắng chạy sâu vào trong vịnh đảo kín gió. Niên tận lực kéo những thước lưới cuối cùng lên khỏi mặt biển đang trở nên trĩu nặng vì sóng dữ trong lúc người cha trì kéo cánh buồm cho kịp hướng gió. Trong bất chợt khắt khe của số phận, một nhát  cuồng phong chém phật qua thân cột buồm già nua làm cánh buồm chưa kịp nhả gió đổ rục xuống, gió kéo vật thân ghe lật ngang trong khoảnh khắc. Phần lưới bề bộn trên khoang rút cuốn vào hai chân Niên trói chặt rồi theo sức nặng của độ rơi kéo anh chới với chìm lỉm trong nước đại dương. Người cha lặn tìm con, mang hết hơi sức tàn nín thở cởi những vòng lưới trói buộc chân con.  Khi đôi chân được tự do, Niên trồi lên lội tìm cha quanh xác ghe đang chìm dần vào sóng nước cuồng nộ nhưng nào thấy tăm hơi. Bạn chài chạy ghe xúm tới lặn hụp tìm kiếm cho đến khi đêm xuống lạnh căm cũng chẳng thấy xác ông đâu. Sau khi bàn bạc, toán ngư phủ dùng phao và dây lưới đánh dấu vị trí xác ghe, rồi mặc cho Niên than khóc vùng vẫy, họ dùng sức kéo anh về thuyền, chạy sâu vào trong vịnh đảo khuất gió neo trốn cơn bão dữ hoành hành suốt đêm. Thêm một buổi sáng tận lực kiếm tìm không có kết quả, đoàn ngư phủ quyết định trở về xóm chài trong lúc Niên và ngư dân trên đảo tiếp tục mò tìm xác cha. Một ngày nữa trôi qua, lòng dạ Niên càng tơi bời rối rắm thương cha và phận mình bất hạnh. Vào buổi trưa sau khi một ghe từ xóm chài trở ra nhập cuộc kiếm tìm, Niên cùng với vài ngư phủ trẻ nắm tay nhau lặn tìm lại một lần cuối bên trong xác ghe. Họ đã tìm thấy thi thể người cha nằm khuất sâu trong khoang thuyền.

Người làm nghề biển bất đắc chí đã chết vì cái nghiệp bất đắc dĩ của mình. Ông chết yên thân nhưng đã để lại mối hận biển trong lòng đứa con mà ông đã hết lòng bảo vệ bằng chính sự sống của mình. Hắn bỏ hòn đảo nhỏ ra đi, bỏ lại tình yêu vừa chớm có giấc mơ về một gia đình đầm ấm với mái nhà nơi hắn có thể nhìn ngắm mặt trời lên vào mỗi sớm mai.  

Bà mẹ vỗ về con mà nước mắt lăn thành dòng trên má.

- Cha mẹ sống để nuôi nấng bảo bọc con cái. Bây giờ thì mẹ càng biết chắc cha đã yên tâm mà nhắm mắt vì ông đã hi sinh cho con được sống.

Người con trai nhìn vào mắt mẹ định mở lời thì bà ôm con vào lòng. Mẹ biết. Nếu con quyết định hòn đảo ngoài kia không thể là nơi dung thân được vì quá đau lòng thì con cứ đi tới một nơi nào khác. Ý nguyện cuối cùng của cha là không muốn nhìn thấy con phải cầm súng chết thay cho con cái đám người đã làm gia đình mình và biết bao người khác điêu đứng.  Ông đã làm tròn bổn phận của mình, chết thay con và yên thân. Còn mẹ, mẹ  có thể làm được gì cho con nơi xóm chài sau cửa biển điêu linh này? Mẹ đã quen sống với nỗi buồn nhớ  thương con cái vắng xa. Con Nhi, thằng Dõng, và rồi đây là thằng Niên, con Nữ của mẹ.

Sau này, khi anh Niên đã đi xa rồi trở về ngơ ngác trầm kha, Nữ mới nghiệm ra nàng đã ngồi lại với người anh ruột của mình lần cuối cùng suốt buổi chiếu dưới mái hiên nhà sau lễ tang cha. Đó là buổi chiều nắng đẹp hiếm hoi giữa mùa gió mưa ủ dột. Anh em ngồi im lặng rất lâu, không ai muốn phá vỡ cái thinh lặng mong manh sau cùng của thời gian và nơi chốn. Mặt đầm sông rêu lặng. Hàng dừa xanh bên xóm lưới Thuận Tình lả ngọn trong nắng chiều phai. Con đường đi học ôm lòng sông Đế Võng khuất lấp sau những hàng cây xa. Tiếng vòng xe khua sầu nhạc ngựa trên cầu Phước Trạch rơi hút vào kỉ niệm. Những cánh cò trắng đang bay về đâu? Chị Nhi, anh Dõng đang ở phương trời nào? Anh Niên rồi sẽ về đâu?  Những buổi tối trong căn nhà này sẽ chỉ còn lại mẹ với Nữ vào ra. Tiếng hát đồi sim hoang tím nguyệt cầm lăn dài đêm vắng. Nữ ôm mặt, nuốt dòng lệ chờ rơi. Nàng biết chỉ cần thốt lên một lời là nước mắt sẽ tuôn tràn. Có lẽ anh Niên cảm biết điều đó nên bối rối lên tiếng bâng quơ. Niên hỏi em chuyện học hành rồi cợt đùa hỏi có cô bé nào ở trường còn nhớ tới anh. Nữ mở lớn đôi mắt rưng lệ nhìn anh, lắc đầu không nói. Người anh đành nghiêm mặt ngồi xuống. Niên rút từ túi áo trang thư dài và gói giấy khá dày.

- Thư này anh viết định nhờ cha mang về cho mẹ. Nay thì lỡ dở hết rồi. Anh sẽ không bao giờ trở ra ngoài đảo nữa. Em đọc cho biết, nhưng nhớ dấu mẹ. Mẹ biết chỉ buồn thêm. Còn đây là số tiền khá lớn và hai chiếc nhẫn cưới mấy tháng trước mẹ cho anh để phòng thân. Cha mất rồi, mẹ cần số tiền này hơn. Ngày mai sau khi anh đi rồi, em hãy trao lại cho mẹ. Anh xin mẹ giữ lại một ít cho những ngày đầu ở Đà Nẵng, sau đó đi đâu về đâu anh sẽ liệu xoay. Tối nay sau khi ăn với mẹ và em bữa cơm tiễn biệt, anh sẽ mang ba lô ra mộ ngủ với cha đêm cuối cùng rồi ra đi từ đó. 

Nữ ôm anh khóc òa.  Trong căn nhà chở che gia đình qua tháng ngày lận đận, hai anh em cùng khóc với nhau một lần cuối.  Mẹ nấu bữa cơm ngon. Cơm trắng mà chẳng ai buồn ăn.  Mẹ giấu mặt lau dòng nước mắt lúc gói chặt nắm cơm trong lá chuối bỏ vào ba lô. Bà chẳng còn dịp nào để săn sóc cho con. Bà chỉ còn lại nhớ thương và những giọt nước mắt âm thầm rơi xuống đêm dài.  Mẹ choàng lên vai con tấm poncho cũ của cha rồi bịn rịn ôm con hồi lâu. Nữ sụt sùi hé cửa cho anh lách mình bước vào đêm tối về phía những mộ phần.

Chừng khoảng nửa khuya đêm đó, đang ngủ chập chờn, Nữ giật mình thức giấc vì tiếng đập cửa quát tháo bên ngoài.  Mẹ chong sáng ngọn đèn mở cửa.

- Đám tang của chồng tôi đã xong từ buổi trưa, sao bác lại đến thăm vào giờ này?

Nhìn nét mặt nghiêm trang của người đàn bà, gã bác họ của Nữ bối rối quay nhìn toán lính huyện đội ông ta dẫn theo.

- Lúc sáng tôi bận công tác không đi đám táng được.  Còn bây giờ thì tôi có lệnh của huyện đến để động viên anh Niên tham gia thi hành nghĩa vụ quân sự. Tôi được báo cáo anh Niên có ở nhà, thím bảo anh ấy ra đây cho tôi tiếp xúc.

Người mẹ chỉ tay vào nhà sau.

- Làm đám ma xong là con trai tôi bỏ đi ngay.  Cháu không dám ở nhà. Bác không tin thì cứ cho bộ đội của bác vào mà khám xét.

Gã cán bộ nhìn Nữ xoi bói rồi hậm hực dẫn lính huyện đội trở xuống bến đò. Nữ ôm mẹ nửa mừng nửa sợ. Tấm hình cha trên bàn thờ xa vắng vô thường trong ánh bạch lạp vàng ảo lung lay. Mẹ thắp nhang vái tạ vong linh chồng  phù hộ con vừa thoát cảnh hiểm nguy mà lòng vẫn biết đời con gian nan chỉ mới bắt đầu.

Đêm trằn trọc chờ sáng, nằm nghe tiếng ho khan gầy xen giữa tiếng thở dài trở trăn của mẹ, nỗi trống trải trong lòng Nữ chợt trào dâng chiếm lĩnh. Cha anh đã ra đi. Những người đàn ông đã ra đi. Cảm giác từ đây chỉ còn mẹ và Nữ cô quạnh trong căn nhà sau cửa biển đìu hiu khiến Nữ sợ hãi vô ngần. Nàng nghĩ tới tờ thư anh Niên viết trước cơn bảo định mệnh. Nghĩ tới người yêu của anh Niên trên hải đảo, lòng thương xót vô ngần cô gái với giấc mơ đẹp đời người vừa tàn lụi đêm nay. Số phận đã đẩy đưa họ đến với nhau rồi ly biệt không ngờ. Cô giáo trẻ ngôi trường một lớp trên hòn đảo nhỏ. Gã con trai chưa kịp mộng tương lai đã sa cơ thất thế sống đời trốn chạy lưu vong. Gặp gỡ ước thề và một quê nhà mơ tưởng vừa ươm bị cơn bão oan khiên xoáy thổi tan tành như cha đã một đời hi sinh và con thuyền định mệnh tơi tả chìm sâu.

Âm thanh rền rĩ của bầy chim ăn cá bỏ đầm sông về biển lao xao buồn bay qua xóm nhà còn chìm trong sương sớm. Gió lạnh lùa lắt lay bếp lửa. Nữ thương xót nhìn mẹ gầy còm đứng dưới giàn mướp héo hon đã qua mùa trái phía ngoài cửa bếp. Mắt bà ngóng về phía nghĩa trang lo lắng bồn chồn.  Chắc anh con đã đi rồi. Bà chép miệng lúc Nữ rời nhà bước lên dốc cát. Bóng đảo chìm xa khuất biển. Bóng anh Niên chèo đò đơn độc đầm sông. Hai ngả cách chia, có chăng con sóng biển nào còn kịp vào sông mà vỗ mạn thuyền.  Anh Niên đã đi rồi. Những ngày thơ của Nữ đã xa rồi.

(còn tiếp)

 Phan Thái Yên