Sống thiện chết lành
Rimpoche Nawang Gehlek

(tiếp theo)

Học biết con đường

Trong suốt tiến trình cận tử, rất nhiều điều xẩy ra có vẻ rất đáng sợ. Thính giác mất, thị giác mất và cuối cùng mọi thứ đều mất đi. Tương tự, sự minh mẫn sáng suốt cuả chúng ta cũng mất đi. Điều đó có vẻ đáng sợ thật. Nhưng điều quan trọng cái chết là một tiến trình ai cũng phải đi qua. Nó là một điều tự nhiên, bình thường.

Trong khi các thành phần cuả thân xác phân hủy dần—đất, nước, lửa, không khí—và thần thức bắt đầu tiến trình chia tách, bạn có thể trải nghiệm cảm giác cuả sự đè nặng, ngộp thở, cuả cơn gió mạnh thổi tới. Và với những triệu chứng đến từ những dấu hiệu cuả sự huỷ phân nội tạng. Lý do đễ trình bầy những dấu hiệu này là để bạn không bị bất ngờ. Nếu bạn biết chúng và chờ đợi chúng sẽ đến, bạn có thể tập trú vào việc tác động tích cực lên thần thức cuả mình. Phật giáo Tây tạng có một sự quán tưởng để nhận biết những dấu hiệu và triệu chứng này, mà mọi người thường làm để khi chết họ không còn xa lạ nữa. Sau đây là sự mường tượng đó

Tôi nhìn thấy nước trong huyền diệu
Đó là lúc thành tố Điạ tan rã và tôi không còn cử động đựơc nữa
Tôi thấy khói bốc lên trong khi Thủy chất trong tôi khô kiệt dần và tôi không còn nuốt được nữa
Tôi thấy những tia lửa đỏ trong căn phòng tối om giống như một nhúm than hồng—
Nguồn cội cuả trái tim tôi tan biến dần
Tôi thấy ánh đèn cầy leo lét phản chiếu trên tường đó là khi tôi ngưng thở
Tôi thấy mầu sáng trắng đó là tinh chất cuả cha tôi đang tách ra khỏi tinh chất cuả mẹ tôi
Và một mầu đo đỏ là khi tinh chất cuả mẹ tôi cũng bắt đầu tan biến
Tôi chìm trong bóng tối hoàn toàn và rời bỏ xác thân tôi
(Cũng là lúc) Tôi nhìn thấy ánh sáng trăng, trong veo, sáng tỏ—bản thể cuả chính tôi.

Nếu bạn trải qua toàn bộ những giai đoạn này dưới ảnh hưởng  cuả những ý tưởng tích cực, cuả đức tin, tình yêu và lòng cảm thông cuả bạn, và với sự trông đợi những thánh tiên đến giúp đỡ bạn, nếu bạn đạt đến ánh sáng trong lành, sự tươi mát ngay sau lúc bóng tối đầy đặc, đó là bạn đã thành công lớn.

Nếu bạn còn vượt lên cao hơn nữa, lúc đó Đức Phật hoặc Thượng đế, Jesus hay Chân Lý tối thượng hay bất cứ vị giác ngộ nào sẽ gia nhập vào thân xác bạn từ phía đỉnh đầu và nhập thành một với thần thức bạn để hướng dẫn bạn thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi. Còn nếu bạn đạt tới điểm cao hơn nữa, hãy nhớ laị là bản chất cuả sự thật là sự tương liên giữa muôn vật ra sao. Cộng thêm ước nguyện rằng mọi chúng sinh đều đựơc giải thoát khỏi khổ đau. Cũng nên biết rằng chúng có thể là những nhận thức giả tạo, nhưng trong thực tế, tất cả đều là ánh sáng trong trẻo tinh khiết. Mầm sống tinh khiết, bản chất tinh khiết luôn ở trong chúng ta. Chúng ta không phải tìm kiếm chúng ở bên ngoài. Trong chân đế, mọi vật đều tinh khiết. Hãy nghĩ rằng tất cả đều tinh khiết.”Tự nhiên tinh khiết. Mọi thứ đều tinh khiết. Cho nên tôi cũng tinh khiết.” Hãy luôn suy ngẫm như thế.

Không phải ai cũng ra đi một cách từ từ. Trong một tai nạn, có thể chẳng có thời gian để lưu ý tới những chỉ dấu cuả tiến trình cận tử. Nếu bạn có đột tử vì tai nạn, thì cũng hãy cố gắng nhớ rằng mọi thứ là thuần khiết, và cố gắng nhớ lại nguồn gốc cảm hứng cuả bạn. Và đừng vướng bận tới những ràng buộc hay ghét bỏ.
Nếu bạn ghi nhớ đựơc tất cả những điều này thường xuyên, thì bạn sẽ nhớ lại đựơc trước lúc bạn thực sự ra đi. Đừng tự ép buộc mình phải làm một điều gì đặc biệt; hãy làm bất cứ điều gì phù hợp với bạn trong những chọn lựa tôi đã lưu ý trên đây.

Sinh thể tinh khiết        

Khi bạn nhìn thấy những dấu hiệu cuả sự tan rã giữa các yếu tố—nước, khói, tia lửa đỏ, ánh sáng đèn cầy leo lét—bạn biết rằng lúc ấy thần thức bạn đang phân ly cùng thân xác. Không lâu sau đó là luồng ánh sáng trắng, rồi ánh sáng đỏ mờ, rồi tối đen. Ngay trong thời điểm ấy, bạn có cơ hội để làm cho bản chất tinh túy của bạn trở thành giác ngộ. Đó là lúc bạn có thể chuyển hóa thần thức vi tế, thần thức nguyên sơ ( primordial mind ) cuả bạn trở thành thần thức giác ngộ. Nếu bạn nắm đựơc cơ hội ấy và nếu bạn thực sự biết bạn tìm kiếm cái gì.

Trong tiến trình cận tử, ánh sáng chói lòa hiện đến, đôi khi tạo ra ảo tưởng một đường hầm bởi vì nó xuất hiện ngay sau thời điểm tối đen, cũng có thể đưa ta tới thần thức nguyên sơ. Thần thức nguyên sơ tinh khiết và duy trì tình trạng đó mãi bất kể điều gì đã xẩy ra. Dù bạn có một đời sống thiện thành hay một đời sống ác độc chất chứa đầy những cảm tính tiêu cực thì điều này cũng chẳng có tác động hay thay đổi gì tới thần thức nguyên sơ cả. Và khi mà những sai sót như trói buộc, giận dữ nẩy sinh trong chúng ta, chúng cũng giống như bôi mực đen trên vàng ròng, nó không bám dính vào vàng hoặc đổi thay bản chất cuả vàng đựơc.

Chỉ có một giọt vật chất bất khả phân hủy sẽ tách rời thân xác bạn khi bạn ra đi, nó cũng chính là sự tồn tục bất khả phân hủy cuả năng lượng và ý thức chuyên chở phiên bản nghiệp cuả bạn. Thần thức ấy tồn tại dưới hình thức rất tế vi—nó trong suốt, bất động và sáng láng. Nó đồng hành cùng chúng ta trong suốt cuộc đời. Chúng ta không thể kết nối với nó để biến đổi thần thức chúng ta vào giác ngộ và chọn một đời sống ở kiếp tới. Cho dù điều này có thể đựơc tác động qua việc hành thiền, chết là cơ hội để mọi người gặp lại thần thức nguyên sơ cuả mình.

Điều này có vẻ là một sự suy luận thuần túy, và cũng có khả năng thực sự là đúng trong thực tế. Tuy nhiên truyền thống Phật giáo Tây tạng là một truyền thống tích cực, nó dựa trên ý niệm cho rằng chúng ta có thể biến đổi chúng ta thành trí huệ và những con người thiện hảo. Chính bản thân tôi đã từng chứng kiến hiệu năng cuả những giáo huấn này trên rất nhiều người ở cả phương Đông lẫn phương Tây, và theo kinh nghiệm cuả chính bản thân, cũng mách bảo tôi rằng nó đúng là như thế. Hình dung ra chính bản thân bạn là người trí huệ và thiện hảo, mường tượng ra bạn hợp nhất với những điều ấy, tin tưởng vào chính bản thân mình. Là một phần công đoạn để đạt đựơc trạng thái ấy. Đó là một lãnh thổ chưa được thăm dò, cho nên chúng ta hãy dùng những bản đồ này để thực hiện những điều chúng ta mơ ước trở thành hiện thực.

Sau khi chết

Khi tôi còn là một thiếu niên, một buổi chiều trong tu viện tại Drepung. Lúc ấy trời chập choạng, tôi đang ngồi trên giường để đọc nhẩm những điều tôi nhớ lại cho thầy giáo nội trú cuả tôi. Thình lình, thầy đầu tiên cuả tôi, Gen Yungtrung, từ một khu vực ẩn tu, nơi tôi được gởi tới học khi tôi lên 3, trong bộ quần áo thường mặc bước ra. Tôi lập tức đứng bật dậy và thầy nội trú cũng đứg lên theo và hỏi, “Gen, Gen, ngài có đỡ chưa? “ Gen Yungtrung không trả lời. Ngài bước tới chỗ am thờ, hai tay chắp lại, đứng nhìn chăm chú từng bức ảnh. Rồi ông tiến tới chỗ tôi, chạm trán ông vào trán tôi, rồi nói một điều gì đó tôi không còn nhớ. Ông mỉm cười với thầy nội trú cuả tôi rồi bước ra khỏi phòng. Chúng tôi cùng gọi với, “Mời thầy ngồi lại đây với chúng tôi.” Nhưng bên ngoài kia không có dấu hiệu nào cuả ngài cả. Chúng tôi hỏi một số người trên lối vào chỗ chúng tôi, nhưng cũng chẳng ai thấy ông cả.

Ngay lúc ấy, ông đã qua phòng tôi, sau đó tôi mới phát hiện ra, Gen Yungtrung đã chết ở Lhasa, cách đó 6 dặm. Tôi đoán rằng ông đã tới để nói lời từ biệt và cho chúng ta biết rằng chúng ta vẫn còn có thể tiếp xúc với nhau sau khi chết.

Theo truyền thống cuả tôi, chấp nhận qui y ( sự từ bỏ ) là một chốt điểm chuyển xoay cuộc đời, lằn ranh chính thức bạn phải vượt qua nếu bạn muốn trở thành một phật tử. Tại sao chúng ta chấp nhận sự từ bỏ? Chúng ta đang kiếm tìm một nguồn cội để chở che—che chở những điều có thể sẽ tạo nên những khó khăn cho chúng ta vào lúc ra đi và những khó khăn trong kiếp sống tương lai. Quy y Phật gồm 3 bước: Phật; Pháp; Tăng. Ngày nay chúng ta biết đựơc rằng Đức Phật Thích ca mâu ni không thể bước ra từ một nơi nào đó để lôi chúng ta ra khỏi một tình trạng ngặt nghèo hay kéo chúng ta lên cõi niết bàn. Chỉ có chúng ta tự giúp mình làm điều đó. Như vậy làm cách nào chúng ta có thể tìm ra nguồn cội cuả sự che chở khi chúng ta tuyệt đối dựa vào bản thân mình? Nguồn cội ấy nằm trong con người chúng ta: Đó là nguyên vật liệu nội tại có thể biến đổi mỗi chúng ta trở thành một vị phật, và đó chính là Pháp giúp chúng ta phát triển tâm linh. Đó là những điều giúp chúng ta sống hàng ngày, cứu giúp chúng ta từ kiếp này sang kiếp khác. Từ nguyên cổ cuả từ tái sinh có ý nghiã là sự chữa lành. Khi chúng ta sống và khi chúng ta chết, chúng ta có cơ hội chữa lành thần thức cuả mình.

Lần cuối cùng khi tôi gặp cha tôi, ông nói,” Khi cha chết, cha sẽ không tìm tới con để mong được giúp đỡ. Cha hi vọng con sẽ cũng làm được điều ấy.” Ông cũng nói, ông biết khi nào ông sẽ ra đi, làm cách nào để từ giã cuộc sống này để bước vào một cuộc sống khác. Tôi hi vọng nhiều độc giả sẽ có thể tự giúp mình như cha tôi đã từng làm. Cầu chúc các bạn và toàn thể chúng sinh được hạnh phúc, thoát khỏi khổ đau, ràng buộc, giận dữ và tìm đựơc sự an lạc mãi mãi.

ngô văn xuân - chuyển ngữ